خانه‌های تاریخی تبریز؛ بهترین خانه‌های قدیمی با عکس

با سفر به تبریز و بازدید از خانه‌های تاریخی تبریز می‌توانید به عمق تاریخ و فرهنگ این شهر پی ببرید. تبریز، شهری با قدمتی طولانی و تاریخی پربار، میزبان خانه‌های تاریخی بسیاری است که هر یک روایتگر بخشی از هویت و فرهنگ این شهر هستند. طبق آمار ویکی پدیا، تعداد کل خانه‌های تاریخی تبریز، 600 باب برآورد شده‌اند. این خانه‌های قدیمی با معماری سنتی ایران، سندها و مکان‌هایی ارزشمند به شمار می‌روند که نه تنها برای مردم محلی بلکه برای گردشگران نیز جذابیت بسیاری دارند. در ادامه، به معرفی 15 خانه تاریخی مهم تبریز می‌پردازیم: 

خانه تاریخی پروین اعتصامی

‎ آدرس: آذربایجان شرقی، تبریز، خیابان عباسی، جنب مسجد میرآقا، کوچه‌ ساوجبلاغی، پلاک ۶
‎ ساعت دسترسی: 9 صبح تا 5 عصر، همه روز به‌جز جمعه‌ها 

خانه تاریخی پروین اعتصامی تبریز، تنها یک بنا نیست؛ بلکه نمادی از زندگی و شعر این شاعر بلندآوازه است. با بازدید از این خانه می‌توانیم به دنیای شعر و اندیشه پروین اعتصامی نزدیک‌تر شویم و از زیبایی معماری سنتی ایرانی لذت ببریم. این خانه تاریخی در اوایل دوره پهلوی ساخته شده و تا هفت سالگی پناهگاه پروین اعتصامی بوده است. در این مکان، کودکی که بعدها به یکی از بزرگ‌ترین شاعران زن ایران تبدیل شد، روزگار خود را گذراند و اولین جرقه‌های علاقه به شعر و ادبیات در وجودش روشن شد.

امروزه، خانه پروین اعتصامی به موزه‌ای تبدیل شده که در آن آثار و یادگاری‌های مربوط به زندگی و آثار این شاعر نامدار به نمایش گذاشته شده است. در این موزه بازدیدکنندگان می‌توانند با زندگی شخصی و ادبی پروین اعتصامی بیشتر آشنا شوند و از نزدیک به دنیای شعر و اندیشه او قدم بگذارند. همچنین، این موزه محلی برای برگزاری نشست‌های ادبی، نمایشگاه‌های هنری و سایر رویدادهای فرهنگی است.

خانه مشروطه تبریز

‎ آدرس: آذربایجان شرقی، تبریز، خیابان شهید مطهری، روبروی مسجد جامع، خانه مشروطه
‎ ساعت دسترسی: 9 صبح تا 7 شب، همه روزه

خانه تبریز یا همان خانه مشروطه، یکی از ارزشمندترین خانه‌های قدیمی شهر تبریز برای بازدید گردشگران است. این جای دیدنی تبریز که در گذشته ملک شخصی حاج مهدی کوزه‌کنانی بوده، در دوران مشروطه به کانون اصلی مبارزات مشروطه‌خواهان تبدیل شد. در دوران فعالیت بزرگی چون ستارخان و باقرخان، سرداران بزرگ انقلاب مشروطه در خانه مشروطه تبریز گرد هم می‌آمدند تا برای آینده ایران تصمیم‌گیری کنند.

این جاذبه گردشگری و خانه تاریخی به‌ سبک معماری دوران قاجار در دو طبقه بنا شده و ارسی‌های تمام قد، درهای منبت‌کاری شده، نورگیر و کلاه‌فرنگی از زیبایی‌های معماری این بناست. بنای خانه مشروطه تبریز از سال ۵۷ به موزه تبدیل شده و در آن آثاری مثل سلاح کمری ستارخان، فرش مشروطه، وسایل شخصی سران مشروطه و دیگر مدارک مرتبط با انقلاب به نمایش گذاشته شده است.

موزه قاجار یا خانه امیر نظام گروسی

‎ آدرس: آذربایجان شرقی، تبریز، محله ششگلان، جنب بیمارستان کودکان، پشت مدرسه شیخ عطار
‎ ساعت دسترسی: 9 صبح تا 7 شب، همه روزه

در دل بافت تاریخی شهر تبریز، خانه‌ای باشکوه به نام امیرنظام گروسی قرار دارد که اکنون به موزه قاجار تبدیل شده است. این عمارت زیبا که در دوران ناصرالدین شاه قاجار به دستور امیرنظام گروسی، دیپلمات و نویسنده نامدار آن دوره ساخته شده، جلوه‌ای از معماری اصیل و ظریف ایرانی است. این خانه قدیمی دارای دو حیاط مجزا، تالارها و اتاق‌های متعددی است که هر کدام با معماری خاص خود، فضایی آرام و دلنشین را ایجاد می‌کنند.

استفاده از گچبری‌های زیبا و آینه‌کاری‌های ظریف به این بنا جلوه‌ای باشکوه بخشیده است. در دوران قاجار، حوض‌خانه اینجا با معماری سنتی و سقف گنبدی شکل، فضایی خنک و دلنشین را در تابستان فراهم می‌کرد.

خانه تاریخی حریری

‎ آدرس: آذربایجان شرقی، تبریز، خیابان تربیت، کوچه‌ی نورهاشمی، پلاک ۱۳۲
‎ ساعت دسترسی: 9 صبح تا 3 عصر، همه روزه

خانه حریری، یکی از زیباترین و ارزشمندترین بناهای تاریخی تبریز است که با معماری بی‌همتا و نقاشی‌های دیواری خیره‌کننده، چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. خانه قدیمی و تاریخی حریری در سال ۱۳۷۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده و از آن زمان تا اکنون، مورد توجه بسیاری از علاقه‌مندان به تاریخ و هنر قرار گرفته است. این خانه علاوه‌بر ارزش تاریخی و هنری، به عنوان یک موزه نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد و در آن آثار هنری ارزشمندی از جمله نقاشی‌ها، سفالینه‌ها و صنایع دستی به نمایش گذاشته شده است.

با بازدید از خانه حریری تبریز می‌توانید به دوران قاجار سفر کنید و از نزدیک با هنر و معماری آن دوره آشنا شوید. نقاشی‌های دیواری زیبا، معماری اصیل و فضای آرامش‌بخش این خانه، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی را برای شما رقم خواهد زد.

خانه بهنام تبریز

‎ آدرس: آذربایجان شرقی، تبریز، میدان ساعت، محله مقصودیه

خانه بهنام یکی از تاریخی‌ترین خانه‌های تبریز است که قدمت آن به اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجار می‌رسد. با این حساب می‌توان گفت این خانه بیش از دو قرن قدمت دارد. ساخت این خانه در اواخر حکومت زندیه آغاز شد و در زمان حکومت ناصرالدین شاه قاجار به اوج شکوه خود رسید. طی این سال‌ها، خانه بهنام چندین بار بازسازی شده است. برخی از تزئینات گچی و نقاشی‌هایی که امروزه در خانه می‌بینیم، در دوره قاجار به آن اضافه شده است.

خانه صرافلار (موزه سفال) تبریز

‎ آدرس: آذربایجان شرقی، تبریز، خیابان شمس تبریزی، ایستگاه گرو، کوچه‌ی صرافلار، کوچه‌ شهید نوروزی، پلاک ۱۰۰
‎ ساعت دسترسی: 9 صبح تا 5 عصر، همه روزه به جز جمعه‌ها

خانه صرافلار تبریز، یکی از ارزشمندترین جاهای دیدنی تبریز در میان بناهای تاریخی این شهر است که با قدمتی طولانی و معماری خاص، حکایت از تاریخ و فرهنگ غنی ایران دارد. این خانه که در گذشته محل زندگی و کار صرافان بوده، امروزه به موزه سفال تبریز تبدیل شده است و به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم این شهر شناخته می‌شود. تاریخ دقیق ساخت خانه صرافلار به طور دقیق مشخص نیست، اما با توجه به سبک معماری و تزئینات آن، می‌توان حدس زد که در اواخر دوره قاجار یا اوایل دوره پهلوی ساخته شده است. خانه صرافلار در طول تاریخ کاربردهای مختلفی داشته است. در ابتدا این بنا همانطور که از نامش پیداست، محل کار صرافان بوده و در انجام معاملات مالی نقش مهمی ایفا می‌کرده است. با گذشت زمان، این خانه به عنوان محل سکونت و کار افراد مختلف مورد استفاده قرار گرفته است. در نهایت با توجه به اهمیت تاریخی و معماری این بنا، تصمیم گرفته شد که خانه صرافلار به موزه سفال تبریز تبدیل شود.

امروزه، خانه صرافلار به عنوان موزه سفال تبریز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این موزه، انواع مختلفی از سفالینه‌های قدیمی و مدرن از سراسر ایران به نمایش گذاشته شده است. بازدیدکنندگان می‌توانند با بازدید از این موزه، با تاریخچه سفالگری در ایران و به ویژه در تبریز آشنا شوند و از زیبایی و تنوع سفالینه‌های ایرانی لذت ببرند.

خانه‌ لاله‌ای تبریز

‎ آدرس: آذربایجان شرقی، تبریز، خیابان ارتش جنوبی، کوچه‌ی صدر

خانه لاله‌ای، یکی از قشنگ‌ترین و تاریخی‌ترین بناهای شهر تبریز با پیشینه‌ای غنی، مکانی مناسب برای حضور علاقه‌مندان به تاریخچه شهر تبریز است. این خانه که در اواخر دوره قاجار ساخته شده، نمادی از هنر و معماری اصیل ایرانی به حساب می‌آید و در سال 1379 به ثبت ملی رسیده است.

این خانه زیبا توسط "فتح‌الله اوف" بنا شد و در گذر زمان، "حاج حسین لاله‌ای" خانه را خریداری کرد و چند نسل از خانواده لاله‌ای در آن سکونت داشتند. در اوایل دهه هفتاد، این خانه به میراث فرهنگی واگذار شد و به پاس خدمات مرحوم یحیی ذکا، ایران‌شناس نامدار به "دفتر پژوهش‌های تاریخی یحیی ذکا" تبدیل شد.

خانه لاله‌ای با معماری اصیل و چشم‌نواز خود، نمایانگر سبک معماری خانه‌های اعیانی دوره قاجار است. از جمله ویژگی‌های برجسته این بنا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• حیاط مرکزی: حیاط مرکزی با حوض و درختان، فضایی آرام و دلنشین را برای ساکنان و بازدیدکنندگان فراهم می‌آورد.
• ایوان‌ها: ایوان‌های بلند و مرتفع با معماری سنتی و تزئینات گچی، از جمله زیباترین بخش‌های خانه لاله‌ای هستند.
• اتاق‌های ارسی: اتاق‌های ارسی با پنجره‌های مشبک و نورگیرهای زیبا، فضایی روشن و دلنشین را ایجاد می‌کنند.
• تزئینات گچی: تزئینات گچی سقف‌ها، دیوارها و ستون‌ها، با طرح‌های هندسی و گیاهی به خانه لاله‌ای جلوه‌ای خاص بخشیده است.
• نقاشی‌های دیواری: نقاشی‌های دیواری خانه لاله‌ای با طرح‌های اسلیمی و گل و بوته، بر زیبایی و شکوه خانه افزوده‌اند.

خانه تاریخی ستارخان تبریز

‎ آدرس: آذربایجان شرقی، شهر تبریز، محله امیر خیز، خیابان شمس تبریزی، کوچه ستارخان غربی، کاشی ۲۱
‎ ساعت دسترسی: 6:30 صبح تا 17:30، هر روز

خانه تاریخی ستارخان، یکی از مهم‌ترین نمادهای مبارزات مشروطه در ایران است. این خانه قدیمی که در شهر تبریز واقع شده، علاوه‌بر ارزش تاریخی، از لحاظ معماری نیز بسیار دیدنی است. در گذشته، این خانه محل زندگی و فعالیت‌های سردار ملی ایران، ستارخان بوده است. در خانه تاریخی ستارخان، اشیاء، اسناد و عکس‌های تاریخی از زندگی ستارخان و دوران مشروطه به نمایش گذاشته شده است.

چه چیزهایی در خانه ستارخان می‌توان دید؟

• اتاق‌های زندگی: اتاق‌هایی که ستارخان و خانواده‌اش در آن‌ها زندگی می‌کردند.
• حیاط و باغ: حیاط و باغی که مکانی برای استراحت و برگزاری جلسات در خانه ستارخان بوده است.
• آشپزخانه: آشپزخانه‌ای که غذاهای سنتی در آن طبخ می‌شد.
• موزه: موزه‌ای که در آن اشیاء شخصی ستارخان، اسناد تاریخی و عکس‌های دوران مشروطه به نمایش گذاشته شده است.
• کتابخانه: کتابخانه‌ای که شامل کتاب‌های تاریخی و ادبی است.

خانه گنجه‌ای زاده در تبریز

‎ آدرس: آذربایجان شرقی، تبریز، محله‌ مقصودیه، روبروی دانشکده معماری
‎ ساعت دسترسی: 8 صبح تا 20، هر روز

خانه گنجه‌ای زاده، یکی از زیباترین و تاریخی‌ترین خانه‌های قدیمی در فهرست بناهای شهر تبریز بوده که در محله‌ی مقصودیه واقع شده است. این خانه‌ باشکوه، تلفیقی از معماری اصیل قاجاری و پهلوی اول است که به دلیل معماری منحصربه‌فرد، تزئینات زیبا و قدمت تاریخی‌اش، به یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم تبریز برای بازدید تبدیل شده است.

بهترین خانه تاریخی تبریز یعنی خانه گنجه‌ای زاده در اواخر دوره‌ی قاجار و اوایل دوره‌ پهلوی ساخته شده است. بخش شرقی خانه به دوران قاجار و بخش غربی آن به اوایل حکومت پهلوی اول تعلق دارد. این خانه در گذشته محل سکونت یکی از تجار معروف تبریز بوده است.

از ویژگی‌های بارز معماری خانه گنجه ای زاده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تلفیق دو سبک معماری: ترکیب هماهنگ معماری قاجاری و پهلوی در این بنا، اثر معماری خیره‌کننده‌ای است.
• ایوان‌های بلند و ستون‌های سنگی: ایوان‌های بلند و ستون‌های سنگی، از جمله عناصر شاخص معماری خانه بوده که به آن جلوه‌ای باشکوه بخشیده‌اند.
• اتاق‌های آینه‌کاری: اتاق‌های آینه‌کاری شده با طرح‌های هندسی، از دیگر زیبایی‌های این خانه هستند.
• حیاط مرکزی: حیاط مرکزی خانه با حوض و باغچه، فضایی دلنشین و آرامش‌بخش را ایجاد کرده است.
• تزئینات گچی و نقاشی‌های دیواری: تزئینات گچی و نقاشی‌های دیواری با طرح‌های اسلیمی و گیاهی، زیبایی این خانه را قابل لمس‌تر کرده‌اند.

خانه اردوبادی از بهترین جاذبه‌های تاریخی تبریز

‎ آدرس: آذربایجان شرقی، تبریز، خیابان ارتش جنوبی، پلاک ۸۴
‎ ساعت دسترسی: 8 صبح تا 14، همه روزه به جز جمعه‌ها

خانه اردوبادی، یکی از بهترین و زیباترین خانه‌های تاریخی شهر تبریز است که در محله‌ ارتش جنوبی قرار دارد. این خانه قدیمی در تبریز، نمونه‌ای بی‌بدیل از معماری پهلوی اول است. بنای اردوبادی به دلیل معماری بی‌همتا، قدمت تاریخی و نقش مهمش در تاریخ تبریز، به یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی ایران و البته قدیمی‌ترین جاذبه گردشگری این شهر تبدیل شده است.

خانه اردوبادی در اوایل دهه‌ ۱۳۰۰ خورشیدی ساخته شده و در طول تاریخ خود، کاربری‌های مختلفی داشته است. در دوران جنگ جهانی دوم، این خانه به عنوان کنسولگری عراق در تبریز مورد استفاده قرار می‌گرفته و پس از آن، به کلینیک روانی تبدیل شده است. در نهایت از دهه هفتاد تا به حال، این بنا به عنوان مرکز اسناد ملی شمال غرب ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد.

برخلاف بسیاری از خانه‌های تاریخی تبریز که با خشت و آجر ساخته شده‌اند، خانه اردوبادی با ترکیبی از آجر و سنگ‌های ساختمانی احداث شده است. این ترکیب، به بنا ظاهری زیبا و استوار بخشیده است.

از دیگر ویژگی‌های معماری این خانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• حیاط مرکزی: حیاط مرکزی خانه، حوض و باغچه دارد و همین دو عنصر فضایی دنج و آرامش‌بخش را ایجاد کرده‌اند.
• ایوان‌های بلند: ایوان‌های بلند و ستون‌های سنگی از جمله عناصر شاخص معماری خانه‌اند که به آن جلوه‌ای باشکوه بخشیده‌اند.
• اتاق‌های آینه‌کاری: اتاق‌های آینه‌کاری شده با طرح‌های هندسی از دیگر زیبایی‌های این خانه‌ قدیمی‌اند.
• تزئینات گچی: طرح‌های ظریف و پیچیده‌ی گچ‌بری‌ها در خانه اردوبادی، بر زیبایی خانه افزوده و آن را به یک موزه کوچک تبدیل کرده است.
   

خانه شربت اوغلی تبریز

‎ آدرس: آذربایجان شرقی، تبریز، درب سرخاب، کوچه ۸ متری فرهنگسرای تبریز
‎ ساعت دسترسی: 7:30 صبح تا 14:30، هر روز به‌جز جمعه‌ها

خانه شربت اوغلی یکی از تاریخی‌ترین خانه‌های تبریز برای بازدید است کو از نظر موقعیت جغرافیایی در محله‌ی قدیمی شهر قرار دارد. نما و معماری این خانه‌، نمایش تمام و کمال معماری سنتی آذربایجان است. خانه شربت اوغلی در اواخر دوره قاجار ساخته شده و در طی دوران‌ها و حکومت‌ها، محل زیست افراد متعددی بوده است. طبق آنچه در تاریخچه خانه شریت اوغلی تبریز نوشته شده، یکی از تجار معروف تبریز در آن سکونت داشته است. پس از انقلاب اسلامی، این بنا به عنوان فرهنگسرای تبریز مورد استفاده قرار گرفته و از آن زمان به بعد هم میزبان انواع رویدادهای فرهنگی و هنری است.

از ویژگی‌های بارز معماری خانه شربت اوغلی می‌توانیم موارد زیر را بررسی کنیم:

• حیاط مرکزی: نسیم خنکی که از حوض برمی‌خیزد و عطر گل‌های باغچه، آرامشی وصف‌ناپذیر در حیاط مرکزی خانه جاری ساخته است.
• ایوان‌های بلند: ایوان‌های بلند و ستون‌های چوبی، همچون تاجی بر سر خانه، به آن جلوه‌ای باشکوه و تاریخی بخشیده‌اند.
• اتاق‌های آینه‌کاری: طرح‌های هندسی روی آینه‌ها، رقصی از نور و سایه را در اتاق‌ها ایجاد کرده و فضایی رویایی را به وجود آورده است.
• تزئینات گچی: تزئینات گچی با طرح‌های اسلیمی و گیاهی، همچون نقش و نگارهای ظریف بر روی بدنه‌ی خانه، به آن جلوه‌ای هنرمندانه داده‌اند.
• رواق‌ها و زیرزمین: وجود رواق‌ها و زیرزمین از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این خانه دیدنی و قدیمی به حساب می‌آید که در معماری سنتی آذربایجان رایج بوده است.

خانه حاج رضا صادری (خانه معبودی)

‎ آدرس: آذربایجان شرقی، تبریز، میدان منجم، خیابان شهید سلمان‌پور، پلاک ۹

در دل بافت تاریخی شهر تبریز، خانه‌ای با شکوه نهفته است که گویی قصه‌های بسیاری را در دل خود جای داده است. خانه حاج رضا صادری یا همان خانه معبودی با معماری بی‌نظیر و تزئینات چشم‌نواز، یکی از ارزشمندترین آثار تاریخی در میان جاهای دیدنی ایران به شمار می‌رود.

این خانه‌ تاریخی در دوران گذشته، محل سکونت یکی از تجار معروف تبریز بوده وبا معماری سنتی خود، روح و هویت شهر را به نمایش می‌گذارد. حیاط دل‌انگیز، ایوان‌های بلند، اتاق‌های آینه‌کاری شده و تزئینات گچی با طرح‌های اسلیمی و گیاهی، همگی دست به دست هم داده‌اند تا فضایی رویایی و آرامش‌بخش را برای بازدیدکنندگان خلق کنند. خانه حاج رضا صادری، تنها یک بنا نیست، بلکه یک موزه زنده است که داستان‌های بسیاری را برای گفتن دارد.
 

خانه حاج ارفع الملک جلیلی تبریز

‎ آدرس: آذربایجان شرقی، تبریز، خیابان شهید بهشتی (منصور سابق)

خانه حاج ارفع الملک جلیلی، نه تنها یک خانه قدیمی و تاریخی، بلکه حکایت‌گر زندگی و دستاوردهای یکی از بزرگان ایران در شهر تبریز است. این خانه، یادگاری از دوران طلایی معماری آذربایجان و گواهی بر شکوه و عظمت تبریز قدیم است. خانه قدیمی خانه حاج ارفع الملک جلیلی در اوایل قرن بیستم میلادی توسط حاج حسینقلی جلیلی، شهردار وقت تبریز ساخته شده است. حاج ارفع‌الملک جلیلی به دلیل خدمات ارزنده‌ای که به شهر تبریز ارائه داده، از جمله ساخت سد تبریز و احداث دارالمجانین (بیمارستان روانی)، در تاریخ این شهر نامی ماندگار از خود به یادگار گذاشته است.

معماری خانه ارفع‌الملک جلیلی، تلفیقی بی‌نظیر از هنر و سنت است که هر بیننده‌ای را به تحسین وا می‌دارد. تزئینات گچی یکی از دلایل خیره‌کننده بودن این بناست. سایر ویژگی‌های بارز این معماری عبارتند از:

• حیاط مرکزی: طراحی هماهنگ حوض و باغچه در حیاط مرکزی، فضایی کلاسیک و دلنشین را ایجاد کرده است.
• ایوان‌های بلند: ایوان‌های بلند و ستون‌های چوبی از جمله عناصر شاخص معماری خانه تاریخی حاج ارفع الملک جلیلی‌اند که به آن جلوه‌ای باشکوه بخشیده‌اند.
• اتاق‌های آینه‌کاری: آینه‌های با طرح‌های هندسی، فضا را وسیع‌تر نشان می‌دهند و به اتاق‌ها عمق می‌بخشند.
• رواق‌ها و زیرزمین: وجود رواق‌ها و زیرزمین از ویژگی‌های شاخص این خانه شناخته می‌شود که در معماری سنتی آذربایجان رایج بوده است.

خانه تاریخی حیدرزاده

‎ آدرس: آذربایجان شرقی، تبریز، میدان ساعت، پشت عمارت شهرداری، کوچه مقصودیه، خانه حیدرزاده
‎ ساعت بازدید: شنبه تا چهارشنبه، ۸ صبح تا ۶ عصر و پنجشنبه و جمعه، تعطیل

خانه حیدرزاده تبریز، این اثر ارزشمند معماری که در اواخر قرن نوزدهم توسط حاجی حبیب لک ساخته شده، با تلفیقی از عناصر معماری سنتی و مدرن، فضایی ویژه را ایجاد کرده است. این عمارت با ایوان‌های بلند، حوضخانه‌های زیبا و اتاق‌های آینه‌کاری شده، نمادی از هنر و زندگی اشرافی آن دوران است. این خانه گردشگری و تاریخی در سال ۱۳۷۸ به ثبت ملی رسید و در سال ۱۳۸۰ تحت مالکیت سازمان میراث فرهنگی کشور درآمد.

خانه حیدرزاده دارای دو حیاط اندرونی و بیرونی است و مساحت آن حدود ۹۰۰ متر مربع برآورد می‌شود.