موزه ملک تهران (معرفی کتابخانه و مجموعه ها)

موزه ملک تهران نخستین موزه وقفی و خصوصی در ایران می‌باشد. در این موزه اشیای ارزشمند و کم نظیری نگهداری می‌شوند اما مهم‌ترین بخش موزه مربوط به کتابخانه بزرگ آن است. این کتابخانه با موضوع نسخه‌های خطی قدیمی، گنجینه‌ای را جمع آوری کرده که از بزرگترین منابع کتاب‌های خطی می‌باشد. علاوه بر این موزه ملک دارای تالار‌های مختلف با موضوع های مختلف بوده که شامل بخش‌های سکه، تابلو‌های نقاشی، تابلو‌های خط و خوشنویسی و... است. از آنجایی که این موزه در پایتخت و در نزدیکی جاهای دیدنی پرطرفدار قرار دارد تصمیم گرفتیم یک مطلب را به موزه ملک اختصاص دهیم.

در مطلب پیش رو اطلاعاتی مانند تاریخچه موزه ملک، بنیان گذار موزه، موضوعات آن، آدرس موزه و... در اختیار شما قرار خواهیم داد. لطفا با ما همراه باشید.

تاریخچه موزه ملک

موزه ملک در سال ۱۳۱۶ توسط حاج آقا حسین ملک تاسیس شد. حسین ملک فرزند ملک التجار مشهور بود و به فرهنگ و تمدن ایرانی علاقه داشت. همین موضوع باعث شد تا خانه خود را به آستان قدس رضوی وقف نماید و آن را تبدیل به موزه‌ای برای نگهداری کتاب‌های خطی و اشیای ارزشمند فرهنگی دیگر نماید. در این راستا حاج حسین ملک بسیاری از کتاب‌های خطی که خریداری کرده یا به عنوان میراث خانوادگی به او رسیده بودند نیز به مجموعه موزه وقف نمود. هدف ایشان حفظ و نگهداری آثار کهن و همچنین معرفی فرهنگ ایرانی بود. او می‌خواست موزه‌ای تاسیس کند که حتی با گذر سال‌ها و تغییر دولت‌ها برای آیندگان پا بر جا باقی بماند.

حاج حسین ملک تفکرات دور اندیشانه‌ای داشت و به همین دلیل بود که در سال ۱۳۲۳ خورشیدی زمین بزرگی در باغ ملی را به آستان قدس رضوی اهدا کرد تا ضمیمه موزه ملک گردد. او می‌دانست که با افزایش تعداد آثار و گسترده‌تر شدن موزه ملک، نیاز به فضای بیشتری خواهد بود. این زمین سال‌ها بدون استفاده باقی ماند تا سرانجام در سال ۱۳۶۴ کلنگ ساختمان جدید زده شد. از آنجایی که کشور درگیر جنگ بود، سال‌ها طول کشید تا ساخت بنای جدید به اتمام برسد. در سال ۱۳۷۵ ساختمان جدید موزه ملک افتتاح گردید.

موزه ملک یک نهاد غیردولتی و غیر انتفاعی می‌باشد که تولیت و اداره آن به عهده آستان قدس رضوی است. باید به این نکته اشاره کنیم که مسئولیت حفظ آثار وقفی بر اساس قوانین آستان قدس رضوی بر عهده نوادگان آقای ملک می‌باشد.

بخش‌های موزه ملک

مجموعه موزه ملک شامل یک کتابخانه و چندین تالار نمایشگاهی است. گفتیم که کتابخانه ملک یکی از بزرگترین کتابخانه‌های ملی کشور بوده و همراه با ۵ کتابخانه دیگر در تهران کم‌نظیرترین منابع و کتاب‌ها را در خود جای داده‌اند. بخش موزه نیز دارای ۷ مجموعه مختلف با موضوعات متفاوت است که در ادامه درباره آن‌ها به طور دقیق‌تر صحبت خواهیم کرد.

1. کتابخانه ملک

کتابخانه ملک با بیش از ۱۹ هزار عنوان نسخه خطی بی‌نظیر و نفیس یکی از بزرگترین و ارزشمندترین گنجینه‌های کتاب در حال حاضر می‌باشد. علاوه بر این مجلد‌های خطی حدود ۷۰ هزار کتاب چاپی نیز در مجموعه ملک قرار دارند. ۳۴۰۰ کتاب با چاپ سنگی که بیشتر آن‌ها پیش از سال ۱۳۲۰ در ایران چاپ شده و جزو اولین کتاب‌های چاپی ایرانی می‌باشند. همچنین ۵۴۸ عنوان نشریه ادواری در ۴۰۰۰ جلد گردآوری شده و در این کتابخانه نگهداری می‌شوند. با اینکه کتابخانه ملک از هر نظر جزو برترین کتابخانه‌های ایران بوده و آثار نادری را در خود جای داده، همچنان برنامه افزودن کتاب‌های تاریخی به مجموعه این کتابخانه، در جریان است.

2. بخش مرمت و نگهداری از کتاب‌ها

کتابخانه ملک که در مجموعه موزه ملک قرار دارد، بخشی به نام مرمت را از سال‌ها پیش تاسیس کرده است. از آنجایی که نگهداری کتاب‌های خطی و قدیمی یک کار تخصصی می‌باشد، بخش مرمت را به آن اختصاص داده‌اند. در این بخش متخصصان صحافی، جلدسازی، مرمت کتاب‌های خطی و... مشغول به کار هستند تا بتوانند گنجینه کتاب‌های خطی را به بهترین شکل ممکن حفظ کنند. یک انتشارات و چاپخانه نیز در این بخش مستقر است که از سال ۱۳۴۸ به فعالیت خود ادامه می‌دهد. این انتشارات، نسخه‌های چاپی از کتاب‌های خطی تاریخی را منتشر می‌نماید.

3. تالار‌های موزه ملک

موزه ملک دارای ۷ مجموعه مختلف است که هر کدام در تالاری به‌ خصوص در معرض دید عموم قرار دارند. این تالار‌ها عبارتند از:

4. مجموعه سکه ملک

در مجموعه سکه موزه ملک می‌توانید ۳ هزار قطعه سکه را مشاهده نمایید. همچنین مدال‌های ایرانی مربوط به سده ششم تا دوره پهلوی نیز در این مجموعه دیده می‌شوند. سکه‌های کمیاب مانند سکه‌های یونانی، سکه‌هایی از حکومت جانشینان اسکندر، امپراطوری بیزانس، امپراطوری عثمانی، خلفای اسلامی در ایران و... در مجموعه سکه ملک موجود می‌باشند. تمام سکه‌ها در ویترین‌های مخصوص قرار گرفته‌اند تا بازدیدکنندگان بتوانند با نور کافی تمام جزییات هر قطعات را ببینند. اگر به سکه‌های قدیمی علاقه دارید در این تالار موزه ملک حسابی شگفت زده خواهید شد.

5. مجموعه تابلوهای نقاشی ملک

در تالار بعدی که با موضوع تابلوهای نقاشی دایر شده است می‌توانید آثار ارزشمند هنرمندان نقاش را مشاهده نمایید. تابلوهای نقاشی از کمال الملک غفاری، لطفعلی صورتگر، هادی خان تجویدی و همچنین برخی نقاشان اروپایی در مجموعه ملک نگهداری می‌شوند.

6. مجموعه هنر لاکی ملک

در تالار مجموعه هنر لاکی، بازدیدکنندگان اشیایی مانند قلمدان های لاکی، قاب آینه، سرچسبدان و... را مشاهده می‌کنند. تعداد ۸۶ قطعه شی لاکی با نقاشی های ظریف و زیبا در این مجموعه موجود هستند.

7. مجموعه تمبر‌های ملک

در تالار تمبر‌ها می‌توانید قدیمی‌ترین تمبر‌های ایرانی را که با تاسیس اداره پست در ایران چاپ شدند، مشاهده نمایید. عواید چاپ و فروش بسیاری از این تمبر‌ها برای برنامه‌های عمرانی و سازندگی در کشور استفاده می‌شدند. بازدیدکنندگان می‌توانند توضیحات مرتبط به هر تمبر را خوانده و درباره آن‌ها اطلاعات بیشتری کسب کنند.

8. مجموعه فرش ملک

در این تالار از موزه ملک ۳۴ تخته قالی و قلیچه گردآوری شده‌اند. این آثار هنری زیبا و اصیل توسط ماهرترین بافندگان ایرانی خلق شده و متعلق به شهر‌های سراسر ایران می‌باشند. در تالار فرش آثاری از بافندگان اصفهانی، کاشانی، تبریزی، خراسانی و... را تماشا خواهید کرد.

9. مجموعه بانو عزت ملک

بانو عزت ملک فرزند حاج آقا حسین ملک می‌باشند که مسئولیت‌هایی در اداره موقوفات ملک دارند. این بانو مجموعه‌ای از آثار قدیمی و ارزشمند را در سال ۱۳۸۵ به موزه ملک اهدا نمودند. این اشیاء شامل نسخه‌های خطی، قلمدان‌های لاکی، سر قلیان مزین و... هستند که در تالار بانو عزت ملک نگهداری می‌گردند.

10. مجموعه آثار خوشنویسی

در تالار خط و خوشنویسی موزه ملک، آثاری از یاقوت مستعصمی، میر عماد قزوینی، علیرضا عباسی، احمد نیریزی، درویش عبدالحمید طالقانی، میرزا غلامرضا اصفهانی و... وجود دارند. این آثار توسط حاج حسین ملک جمع آوری شده یا در سال‌های بعد به مجموعه اضافه شده است.

جاهای نزدیک به موزه ملک

در بخش ابتدایی به این نکته اشاره کردیم که در نزدیکی موزه ملک بسیاری از جاهای دیدنی تهران قرار دارند. بیشترین جاذبه‌های گردشگری در نزدیکی این موزه شامل موزه‌های دیگر و بناهایی متعلق به دوران قاجار می‌باشند. برای مثال میدان مشق، موزه پست و تلگراف، موزه ملی ایران، موزه ایران باستان، کاخ شهربانی، مجموعه قزاق‌خانه، سردر باغ ملی و... از این جمله هستند. با یک پیاده روی کوتاه می‌توانید به تمام جاذبه‌های گردشگری که نام بردیم دسترسی پیدا کند.

ساعات بازدید از موزه ملک

همه روزه، از۸ صبح تا ۵ عصر

روزهای پنجشنبه، از ۸ صبح تا ۳ بعد از ظهر

قیمت بلیط موزه ملک

قیمت بلیط برای هر نفر ۵ هزار تومان است.

آدرس کتابخانه و موزه ملک

تهران، خیابان امام (سپه)، جنب سردر باغ ملی

برای رزرو تور به مقاصد داخلی و خارجی و همچنین تور تهران با تورگردان همراه باشید.