موزه عبرت در تهران

موزه عبرت در شهر تهران و در نزدیکی میدان امام خمینی قرار دارد. این موزه ساختمان زندان کمیته مشترک ضد خرابکاری در سال‌های قبل از انقلاب اسلامی می‌باشد. در واقع ساواک و کمیته مشترک، زندانیان سیاسی را برای اعمال شکنجه‌های مختلف به این زندان انتقال می‌دادند. در حال حاضر این زندان مخوف تبدیل به یک موزه شده تا افراد بتوانند از این مکان دیدن کنند. بازدید از موزه عبرت به عنوان تفریح و سرگرمی پیشنهاد نمی‌شود بلکه این موزه برای آگاهی درباره وقایع تاریخی مناسب است. همچنین افراد زیر ۱۵ سال نمی‌توانند از موزه بازدید کنند بنابراین بازدید از موزه عبرت یک فعالیت خانوادگی هم نخواهد بود. اگر به تاریخ معاصر و مخصوصا گوشه‌های تاریک و مخوف آن علاقه دارید از موزه عبرت در تهران دیدن کنید. می‌خواهیم در مطلب پیش رو درباره موزه عبرت یا زندان سابق کمیته مشترک ضد خرابکاری بیشتر صحبت کنیم.

تاریخچه ساختمان موزه عبرت

در آغاز حکومت پهلوی اول یعنی زمانی که ایران به سمت مدرنیته پیش می‌رفت، رضا شاه تصمیم گرفت یک زندان با ساختمان مدرن نیز بسازد. در حوالی سال ۱۳۱۱ خورشیدی بود که تعدادی از معماران آلمانی به دستور رضا شاه یک ساختمان ۴ طبقه ضد زلزله احداث کردند. این محل برای نگهداری زندانیان استفاده می‌شد تا اینکه به عنوان زندان اختصاصی زنان تغییر کاربری داد. پس از مدتی کمیته مشترک و ساواک در دهه۴۰ شمسی یعنی زمانی که مبارزه‌ها بر علیه حکومت پهلوی دوم افزایش پیدا کرده بود، این ساختمان را برای زندانی کردن و شکنجه دادن زندانیان سیاسی انتخاب نمودند.

ساختمان این زندان مدرن به گونه‌ای بود که صدا به درون آن رسوخ نمی‌کرد همچنین صدایی از آن خارج نمی‌شد. به همین دلیل بسیاری از افرادی که در خیابان محل احداث زندانی، زندگی می‌کردند نمی‌دانستند چنین شکنجه‌گاه مخوفی در مرکز شهر تهران قرار دارد. فعالان سیاسی و اجتماعی مشهوری در این زندان حبس و شکنجه شدند. البته نباید یاد و خاطره زندانیان کمتر شناخته شده را نیز فراموش کنیم. این زندان در سال ۱۳۷۹ خورشیدی تعطیل شد و در سال ۱۳۸۲ به عنوان موزه عبرت دایر گشت. مراسم افتتاح با حضور رئیس جمهور وقت یعنی آقای خاتمی صورت گرفت. در حال حاضر بازدید از موزه عبرت برای همگان آزاد است.

بخش‌های مختلف موزه عبرت

همان‌ طور که زندان کمیته مشترک دارای بخش‌های مختلفی بود، موزه عبرت سعی کرده بخش‌ها را به همان شکل نگه دارد تا بازدیدکنندگان بتوانند از حقایق تاریخی و فضای این زندان مخوف آگاه شوند. تعدادی از بخش‌های زندان را نام می‌بریم. اگر به خواندن مطالب مخوف حساس هستید پاراگراف بعدی را دنبال نکنید.

اتاق‌های شکنجه‌ در موزه عبرت

اتاق‌های مختلفی برای شکنجه زندانیان در زندان کمیته مشترک وجود داشت. این اتاق‌ها بر اساس اشیای به جا مانده و همچنین خاطرات زندانیان چیده شده‌اند. در این اتاق‌ها مجسمه‌های مومی در اندازه‌ واقعی انسان قرار دارند که در حال رنج بردن از شکنجه طراحی شده‌اند. از جمله انواع شکنجه‌هایی که در موزه عبرت به تصویر کشیده شده‌اند شامل تخت شلاق، آپولو، ابزار کشیدن ناخن، آویزان کردن از سقف، بستن به شکل صلیب، بستن زندانیان به نرده‌های راهرو، لوازم شوک الکتریکی و... می‌باشند. مجسمه مومی زندانی و فرد شکنجه گر در موزه عبرت قابل مشاهده هستند.

بخش اداری موزه عبرت

بخش اداری شامل اتاق افسر نگهبان، رئیس زندان و کارمندان می‌باشد. در آن زمان برخی بخش‌های اداری شهربانی نیز در نزدیکی این ساختمان بودند که به درخواست کارمندان به مکانی دیگری منتقل شدند. برخی از کارمندان شهربانی در آن سال‌ها ابراز کردند که تحمل شنیدن ناله‌ها و فریاد‌های دائمی زندانیان سیاسی برای کارمندان شهربانی زجر آور بوده است.

پارکینگ موزه عبرت

در پارکینگ موزه عبرت چند خودرو وجود داردکه متعلق به کارمندان و رئیس زندان کمیته مشترک می‌باشند. از اتومبیل‌های ضد گلوله برای تعقیب و گریز فعالان سیاسی مسلح استفاده می‌کردند.

راهرو زندان موزه عبرت

یک راهروی باریک بین سلول‌های زندان قرار دارد. در حال حاضر با پلاک‌های فلزی نام، شغل و تاریخ دستگیری تمام زندانیانی که روزگاری در این محل حبس بوده‌اند حک شده است. همچنین در راهروی دیگری تصویر برخی از زندانیان موجود است.

عکاس‌خانه زندان

در عکاس‌خانه اطلاعات زندانی بر روی تابلویی نوشته می‌شد و سپس تصویر او را ثبت می‌کردند. این اطلاعات در بخش بایگانی زندان کمیته مشترک در دسترس می‌باشند.

اتاق وسایل

در این اتاق، کمد‌های فلزی شماره‌داری قرار دارد که لباس‌ها و وسایل شخصی زندانیان را در آن‌ها نگهداری می‌کردند.

سلول‌های عمومی و انفرادی

سلول‌های عمومی و انفرادی با همان شکل سابق حفظ شده‌اند که بسیار تنگ و تاریک می‌باشند. در این سلول‌ها نیز مجسمه‌های مومی با لباس زندانی قرار دارند.

اشخاص مشهور زندانی

تصاویر و یادگار‌هایی از مشاهیری که در این زندان محبوس بوده‌اند در موزه عبرت قرار دارد. این افراد عبارت بودند از: آیت الله خامنه‌ای، آیت الله رفسنجانی، سید محمد بهشتی، رجایی، اسدالله لاجوری و … هم اکنون موزه عبرت به عنوان یک از جاذبه های تور تهران و از معروف ترین جاهای دیدنی تهران به شمار می رود.

نکته: راهنمایان موزه عبرت، زندانیانی هستند که پیش از انقلاب در این زندان حبس بوده و شکنجه دیده‌اند.

بازدید از موزه عبرت

نیمه اول سال، همه روزه، ۹ صبح تا ۱ بعد از ظهر، ۲ بعد از ظهر تا ۵ عصر

نیمه دوم سال، همه روزه، ۹ صبح تا ۱۲ ظهر، ۱ بعد از ظهر تا ۴ بعد از ظهر

افراد زیر ۱۵ سال اجازه ورود ندارند.

بازدید از موزه عبرت در دوران کرونا

در دوران کرونا امکان بازدید از موزه عبرت وجود دارد ولی باید موارد زیر رعایت شوند:

- استفاده از ماسک

- رعایت فاصله یک متری از دیگر بازدید کنندگان

- لمس نکردن اشیاء موزه

- همچنین بازدید تنها در گروه‌های ۱۰ نفری و با رزرو قبلی انجام می‌شود.

قیمت بلیط موزه عبرت

قیمت بلیط برای هر نفر ۳ هزار تومان است.

آدرس موزه عبرت تهران

تهران، میدان امام خمینی (ره)، خیابان شهید یارجانی