خانه حریری تبریز ( تاریخچه، پلان، وضعیت فعلی)

خانه حریری تبریز یکی از خانه‌های تاریخی و منحصر بفرد شهر تبریز و ایران است. بر سقف و دیوار‌های خانه نقاشی‌هایی به سبک دوران قاجار کشیده شده‌اند که در نوع خود بی‌نظیر بوده و خانه حریری را به زیباترین خانه تاریخی ایران تبدیل کرده‌اند. این بنا در خیابان تاریخی تربیت قرار گرفته و متعلق به یکی از تاجران سرشناس تبریز به نام محمد آقا حریری بوده است. بنا بر دلایل مختلف، بنای اصلی خانه دچار خرابی‌های مختلفی بود که مرمت و بازسازی شد و حالا برای بازدید عموم، دایر است. در سال ۱۳۷۷ خانه حریری تبریز با شماره ۲۲۴۲ به عنوان یکی از میراث ملی ایران ثبت گردید.

تاریخچه خانه حریری تبریز

پیش از اینکه درباره تاریخچه خانه حریری تبریز صحبت کنیم بهتر است کمی درباره تاریخچه شهر تبریز و اهمیت آن در دوران‌های مختلف بپردازیم. تبریز یکی از شهر‌های مهم بر سر راه جاده ابریشم بوده و هزاران سال عبور و مرور کاروان‌ها تجاری از آن صورت گرفته است. با این حال اهمیت شهر تبریز پس از دوران صفویه افزایش یافت. در دوران قاجار هم تبریز به یکی از پر رونق‌ترین شهر‌های ایران تبدیل شد چرا که معمولاً ولیعهد در این شهر زندگی می‌کرد. وجود ولیعهد و دیگر شاهزاده‌های قاجار در تبریز همراه با ساخت خانه‌های سلطنتی بود. همچنین تاجران با نفوذ و ثروتمندی در این شهر زندگی می‌کردند که خانه‌های زیبایی بنا کردند. تمام این عوامل باعث شدند که خانه‌های ارزشمند زیادی در تبریز وجود داشته باشند به صورتی که امروزه حدود ۳۰۰ خانه تاریخی جزو میراث فرهنگی، تنها در تبریز به ثبت رسیده‌اند.

محمد آقا حریری یکی از تاجران سرشناس و ثروتمند تبریز بود که خانه زیبایی در این شهر بنا نهاد. برای تزیین دیوار‌ها و سقف خانه از نقاشی‌هایی به سبک مینیاتور دوران قاجار استفاده شد. این نقاشی‌ها با موضوع داستان‌هایی از قرآن مانند داستان یوسف و زلیخا بودند. سقف اتاق‌های اصلی نیز با نقش و نگار رنگارنگ مزین شدند. محمد آقا حریری یکی از حامیان مشروطه خواهی و دیگر نهضت‌های آزادی در تبریز بود. ایشان در بسیاری از بزنگاه‌های تاریخی و حساس، خانه خود را به محلی برای تجمع سران مشروطه مبدل کردند.

پلان خانه حریری تبریز

معماری خانه حریری که به یکی از مهمترین جاهای دیدنی تبریز تبدیل شده، از معماری دوران قاجار الهام گرفته است. خانه دارای دو محوطه بیرونی و اندرونی می‌باشد. پس از ورود به حیاط اصلی به ساختمان بیرونی می‌رسید. ساختمان بیرونی به ساختمان اندرونی متصل است. ورودی اصلی در خیابان تربیت می‌باشد. همچنین ساختمان اندرونی دری به کوچه مدرسه پرورش دارد. در حیاط اصلی خانه یک حوض وجود داشته و باغچه‌های اطراف آن گلکاری شده‌اند. مهم‌ترین خصوصیت خانه حریری نقاشی‌های دیوار و سقف آن است. در اتاق‌های اصلی ساختمان، گچکاری‌های مقرنس وجود دارند که با ظرافت بسیار زیادی نقاشی شده‌اند.

موزه مطبوعات تبریز

در ساختمان اندرونی خانه حریری، موزه مطبوعات تبریز به عنوان اولین موزه مطبوعات کشور، شروع به فعالیت کرده است. از آنجایی که شهر تبریز پس از شهر تهران یکی از اولین مناطق پیشرفت مطبوعات بود، موزه مطبوعات در این شهر فعالیت خود را آغاز کرد. در موزه مطبوعات می‌توانید ماشین‌های چاپ و ابزار حروف چینی که در دوران مشروطه استفاده می‌شدند مشاهده نمایید.

آدرس خانه حریری تبریز

تبریز، خیابان تربیت، کوچه نور هاشمی، پلاک ۱۳۲