زیارتگاه پارس بانو اردکان یزد
معبد پارس بانو یا بونوپرس که آناهید یا ایزدبانوی آبها نیز شناخته میشود در سفر به یزد و گذار از شهرستان تاریخی اردکان توجه گردشگران را جلب می کند و آنها را با آداب و سنن زرتشتیان یزد آشنا می سازد.
مهمترین زیارتگاه‌های زرتشتیان در یزد عبارت است از: پارس بانو، پیرسبز، پیرهریشت، پیرنارکی، پیرنارستانه و ستی پیر. علاوه بر این زیارتگاه‌ها، در هر محل یا روستا، پیرهایی با اسامی مختلف وجود دارد که در آن جا شمع و چراغ می‌افروزند و نذر و خیرات میکنند. مقاله پیش رو کامل ترین اطلاعات را درباره پارس بانو یزد در اختیار شما قرار میدهد. با تورگردان همراه باشید.
تاریخچه پارس بانو یزد (بونوپُرس)
روایتی که در مورد پارس بانو یزد وجود دارد به این صورت است: صاحب پیر که شاه بانوی پارس میباشد هنگام حمله اعراب، به سوی یزد فرار میکند و دشمن برای دستگیری او به تعقیب وی می‌پردازد. بانو تشته و خسته به کوههای اطراف عقدا نزدیک می‌گردد. از فردی کشاورز در آن حدود آب می‌طلبد. کشاورز با خود آب نداشته ولی برای او از گاو شیر می‌دوشد. همین که ظرف شیر پر میشود، گاو با لگدی شیر را می‌ریزد. در آن وقت دشمن هم از دور می‌رسد و بانو با نفرین و لبان خشکیده به سمت کوه فراری میشود. در آنجا پناهگاهی نمی‌بیند و به کوه دیگر روی می آورد. دشمن به او نزدیک می شود. به دادار توانا می نالد که او را در دل کوه پناه داده و از دشمنان برهاند. دعایش قبول و شکافی در کوه پیدا میشود و بانو را در برمی‌گیرد. در حالی که گوشه مقنعه را که دشمن گرفته بود، بیرون شکاف میماند. سالیان بعد نابینایی در این محل به خواب می رود. در خواب، بانو را میبیند که به او مژده بینایی میدهد و از او میخواهد که در آن محل زیارتگاهی بسازد. آن مرد چون خود را بینا میبیند، مردم را از این پیشامد آگاه و زیارتگاهی برای بانو بنا میکند. تا سالها پیش، قربانی سالانه ی گاو در پارس بانو معمول بوده است، به عنوان مجازات گاوی که با لگد زدن به ظرف شیر، نگذاشته بود که شير او لب تشنه و خشک بانوی ستمدیده را تر نماید.
روزهای مخصوص زیارت پارس بانو یزد، از روز تیر تا روز سروش از ماه تیر، برابر با روز سیزدهم تا هفدهم تیرماه میباشد.
معماری پارس بانو یزد
زیارتگاه بر روی صخره ای کوتاه بنا شده است. در جلوی ورودی، ایوانی کوچک با طاق گهواره‌ای ساخته شده که ستونی در جلوی آن، پایه دو قوس را تشکیل میدهد. در دو طرف آن، دو اتاق وجود دارد که یکی از آنها اتاق خادم است. اطراف در ورودی با کاشی تزیین شده، به صورتی که در بالای آن، نقش فروهر و در دو طرف سخنانی از زرتشت نوشته شده است. بعد از ورودی، سالنی چند ضلعی وجود دارد که سقف آن را دو گنبد که توسط قوسی از یکدیگر جدا شده، تشکیل می دهد.
در راستای محور ورودی این سالن، ورودی اتاق اصلی قرار دارد. ورودی دیگری در این سالن، به اتاق مجاور، با سقف گهواره ای راه می یابد. اتاق زیارتگاه به شکل مدور و با قطر ۶ متر، دارای سقف گنبدی است. دور تا دور اتاق را در پایین، سکوی نشیمنی برای نشستن زیارت کنندگان و در بالا، فضایی طاقچه مانند فرا گرفته است که بر روی آن، علاوه بر تصویری از زرتشت، قاب عکس‌های درگذشتگان زرتشتی وجود دارد.
در دیوار اتاق، چند طاقچه و یک پنجره تعبیه شده و در کف آن، نزدیک به ورودی، قسمتی از صخره که محل غیب شدن بانوی پارس بوده، مشهود است. بر روی آن میز سنگی ( کلک) ساخته‌اند، که محل روشن کردن شمع است و در طاقچه نزدیک به آن، چراغ روغن سوزی با سوخت روغن مایع خوراکی، روشن است. گنبد با کاشی‌های سفید پوشیده شده و در چهار جهت گنبد، نقش فروهر با کاشی سبزرنگ نصب شده است. مصالح به کار رفته در این بنا، آجر، ملات، سیمان، گچ، سنگ و کاشی است.
آب انبار کوچکی نیز در پایین زیارتگاه ساخته شده و جوی آب چشمه‌ای که طول دره را طی میکند، از کنار ساختمان زیارتگاه عبور میکند. خیله‌ها ( محل اقامت و استراحت زیارت کنندگان) در اطراف زیارتگاه و بالاتر از سطح آن قرار دارند. پوشش سقف آشپزخانه‌ها نیز گنبدی میباشد.
پارس بانو ایزدبانوی آب
بنا به عقیده برخی مورخان زیارتگاه پارس بانو به آناهید، ایزدبانوی آبها تعلق داشته است. زیرا زیارتگاه بر بالای کوه قرار ندارد. بر صخره‌ای سکومانند، اندکی بالاتر از بستر رودخانه‌ای بنا شده است که به هنگام باران، سيلاب شدید در آن راه می‌افتد، صخره در کنار معبر بلندترین مسیر آبهای کوههای غربی قرار دارد. درست در پای زیارتگاه، دو رود دیگر با هم تلاقی میکنند و هر سه تندآب با سیل چهارمی، که از جنوب می‌آید، به یکدیگر می‌پیوندند. تخته سنگ عظیمی، راه سیل را سد میکند. سیل‌ها روی یکدیگر سوار شده و با دور زدن کوه، شتابنده سرازیر میشوند. محلی از این عالی‌تر و باشکوه‌تر، برای بنای معبدی، جهت ستایش ایزد بانوی آب نمیتوان یافت. با آن که در تمام کوهستان‌های اطرف یزد، مسیلها، شکافهای ژرف در سنگها ایجاد کرده اند، ولی در هیچ کجا، به چنین تلاقی چشمگير از رودخانه‌ها و سیلاب‌ها برخورد نمیکنیم که این چنین محل مناسبی برای پرستش ایزد بانوی آبها باشد.
آدرس پارس بانو یزد
پارس بانو از جاهای دیدنی یزد، در شمال غربی این شهر ، در ۱۵ کیلومتری جنوب عقدا، از توابع شهرستان اردکان، در مجاورت روستای زرجوع و در داخل یکی از دره های آن واقع شده است.
