مدرسه دو در (پیش از بازدید بخوانید)

مدرسه دو در بنایی تاریخی مربوط به سده ۹ هجری قمری است و در مشهد، مجاور بارگاه امام رضا (ع) قرار دارد. این ساختمان جزو مجموعه بارگاه رضوی محسوب می‌شود و مقابل مدرسه پریزاد می‌توان آن را مشاهده کرد. کتیبه سر در نشان می‌دهد که ساختمان مدرسه در دوران حکومت شاهرخ تیموری و به کوشش غیاث الدین خواجه یوسف بهادر احداث شده است. معماری مدرسه دو در شاهکاری هنری بوده که تمام ویژگی‌های سبک تیموری در آن به چشم می‌خورند. این بنای باشکوه در تاریخ ۲۹ آذر ۱۳۱۶ با شماره ۳۰۱ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

اگر به زیارت حرم مطهر امام رضا (ع) رفته باشید، مدرسه دو در را در نزدیکی صحن جمهوری اسلامی مشاهده کرده‌اید. از آنجایی که بسیاری از زائران و گردشگران در مشهد راجع به مدرسه دو در اطلاعات کمی دارند، تصمیم گرفته‌ایم در مطلب پیش رو، این بنای زیبا را بیشتر معرفی کنیم. لطفا با ما همراه باشید.

مدرسه دو در کجاست؟

مدرسه دو درب بنایی از عهد تیموری است که درون مجموعه بارگاه رضوی در مشهد قرار دارد. این ساختمان نزدیک مسجد گوهرشاد بوده که هر دو در همان دوران ساخته شده است. در ابتدا مدرسه دو در جزو آستان مبارکه رضوی نبود اما با توسعه حرم به یکی از بناهای اصلی روضه منوره مبدل شد.

این بنای تاریخی با نام مدرسه بالا سر هم شناخته می‌شد که در عصر شاهرخ میرزا، همسر گوهرشاد بیگم احداث گردید. البته علمای شیعه نام اصلی مدرسه را یوسفیه می‌دانند (زیرا به کوشش غیاث الدین خواجه یوسف بهادر آن را بنا نهادند). مدرسه دو درب در جنوب غربی حرم مطهر امام رضا (ع) و ضلع شرقی صحن جمهوری اسلامی، مقابل مدرسه پریزاد است.

وجه تسمیه مدرسه دو در این است که دو ورودی در ضلع جنوبی و شرقی آن ساخته بودند. البته همان‌طور که گفتیم نام اصلی مدرسه یوسفیه می‌باشد که در میان مردم به مدرسه دو در مشهور است. همچنین بسیاری از طلاب نام مدرسه بالا سر را برای این بنا به کار می‌بردند. مدرسه دو درب از جمله قدیمی‌ترین مدرسه‌های شهر و جزو جاهای دیدنی مشهد است.

تاریخچه مدرسه دو در

گفتیم که مدرسه دو درب در اصل یوسفیه نام داشته و در دوران حکومت شاهرخ میرزا ساخته شده است. کتیبه سردر بنا نشان می‌دهد که مدرسه در سال ۸۳۴ هجری قمری یعنی دو دهه پس از ساخت مسجد گوهرشاد احداث گردید. کتیبه دیگری در مدرسه دو در وجود دارد که شاهدی بر بازسازی ساختمان در عصر صفویه (سال ۱۰۸۸ هجری قمری) است. از آن زمان تا امروز، بارها بنای مدرسه دو در را تعمیر و بازسازی نموده‌اند.

همان‌ طور که می‌دانید در گذشته مدرسه‌ها پیوند عمیقی با مساجد داشتند و معمولا در نزدیکی مسجد جامع ساخته می‌شدند. مدرسه دو در هم از این قاعده مستثنی نبود و طلاب زیادی در آن تحصیل می‌کردند. برای قرن‌های متمادی این مدرسه به عنوان یک حوزه علمیه مهم فعالیت داشت تا اینکه پس از توسعه حرم امام رضا (ع) در محدود شبستان‌های داخلی حرم قرار گرفت. در سال ۱۳۸۱ مدرسه دو در به مرکز دالرالقرآن الکریم آستان قدس رضوی تبدیل شد. از آن پس جلسات قرآنی در این ساختمان برگزار می‌شوند. لازم به ذکر است که فعالیت مدرسه دو در به عنوان مدرسه علمیه از زمان ساخت تا تاریخ ۱۳۷۹ شمسی ادامه داشت.

معماری مدرسه دو در

مدرسه دو درب در عهد تیموریان ساخته شده و به همین دلیل بسیاری از ویژگی‌های معماری تیموری در این ساختمان دیده می‌شوند. زمین مدرسه حدود ۵۰۰ متر مربع مساحت دارد و بنا دو طبقه است. تزیینات این مدرسه شامل کاشیکاری، حجاری، خوشنویسی و هنر تزیین ترکیبی بوده و همه آن‌ها شناسنامه‌ معماری سبک تیموری هستند. کتیبه اصلی مدرسه که بر سردر قرار دارد با خط ثلث نوشته شده و در آن نام شاهرخ تیموری، غیاث الدین خواجه یوسف بهادر (بانی) و سال احداث بنا قابل مشاهده‌اند. ساختمان مدرسه دارای ۳۲ حجره است که برای سکونت طلاب ساخته شده بودند.

از دیگر ویژگی‌های معماری مدرسه دو در می‌توان به دو گنبد اشاره کرده که دارای تزییناتی با کاشی‌های آبی هستند. یک گنبد در ضلع جنوبی مدرسه و گنبد دیگر در ضلع شرقی قرار دارند. در صحن‌های زیر گنبد از تزیینات خوشنویسی به خط ثلث استفاده کرده‌اند که آیاتی از سوره بقره می‌باشند. حاشیه داخلی گنبدها با کاشی معرق تزیین شده و جملاتی مانند الحکم لله و الملک لله به خط ثلث بر آن‌ها قابل مشاهده است. همچنین ۳۲ تابلوی معرق با اشعار فارسی در صحن‌ها نصب شده که جزو آثار ارزشمند مدرسه محسوب می‌گردند.

چندین آرامگاه با سنگ‌های ساده در مدرسه دو در وجود دارند. یکی از قبر‌ها زیر صحن گنبد اصلی است که بر سنگ آن، آیاتی از سوره بقره حک نموده‌اند. به نظر می‌رسد که این سنگ قبر متعلق به بانی مسجد بوده و آرامگاه‌های دیگر اعضای خانواده او هستند. علاوه بر حکاکی‌ها سنگ قبر، چندین حکاکی بر گچ در مدرسه دو در وجود دارند که آیات سوره مبارک فتح بر آن‌ها نقش بسته‌اند. پیشنهاد می‌کنیم برای بازدید از مدرسه دو درب و دیگر جاذبه‌های گردشگری مشهد به این شهر سفر کنید. همچنین برای اطلاع از انواع تور داخلی و خارجی به تورگردان مراجعه نمایید.

جاهای دیدنی نزدیک مدرسه دو در

مدرسه دو در یا یوسفیه در نزدیکی حرم مطهر امام رضا (ع) قرار دارد. می‌توانید پس از زیارت مرقد امام هشتم، از مدرسه دو در هم دیدن کنید. در نزدیکی این مدرسه چندین مکان تاریخی مختلف و با شکوه وجود دارند که بازدید از آن‌ها به شما پیشنهاد می‌شود. برای مثال مسجد گوهرشاد، مدرسه تاریخی پریزاد، گنبد سبز و... در فاصله بسیار کوتاهی از مدرسه دو در هستند. همچنین موزه تاریخ خراسان، پارک ملی هفت حوض و بازار رضا در نزدیکی این مدرسه قرار گرفته‌اند. برای رسیدن به جاهای دیدنی که نام بردیم کافی است کمی پیاده روی کنید و به عبارتی می‌توانید در عرض یک روز تمام آن‌ها را بازدید نمایید. برای سفر و بازدید از همه جاهای دیدنی مذکور، تور مشهد را بررسی کنید.

بازدید از مدرسه دو در

بازدید از مدرسه دو در رایگان است. از آنجایی که مدرسه امروزه به دارالقرآن الکریم آستان قدس رضوی تبدیل شده، بسیاری از زائران فرزندان بالای ۵ سال را برای ساعاتی به دارالقرآن می‌سپارند. در این بخش از مدرسه برای کودکان کلاس‌های آموزشی و تفریحی متنوعی مانند نقاشی، داستان‌های قرآنی و... برگزار می‌شود. اگر خودتان هم به بازدید از اماکن تاریخی علاقه‌مند هستید به حدود ۳۰ دقیقه وقت نیاز دارید تا از تمام بخش‌های مدرسه دو در دیدن کنید.

آدرس مدرسه دو در

خراسان رضوی، مشهد، بارگاه امام رضا (ع)، ضلع شرقی صحن جمهوری اسلامی، روبروی مدرسه پریزاد