معرفی کاخ موزه شهرداری تبریز
کاخ موزه یا عمارت شهرداری تبریز، نخستین مقصد هر گردشگری در راهنمای سفر به تبریز است. در دل شهر تبریز و در میدانی که به "میدان ساعت" شهرت یافته، بنایی تاریخی و باشکوه به نام عمارت شهرداری تبریز خودنمایی می‌کند. این عمارت که در سال‌های ۱۳۱۴ تا ۱۳۲۰ شمسی بر روی زمینی به مساحت ۹۶۰۰ متر مربع و با زیربنایی بالغ بر ۶۵۰۰ متر مربع بنا شده است، جایگزین گورستانی متروکه در محله نوبر گردید.
عمارت شهرداری تبریز، علاوه بر کاربری اداری، به عنوان نمادی از پیشرفت و توسعه شهری در آن دوران به شمار می‌رود. برج ساعت ۳۰.۴ متری این بنا که از ویژگی‌های شاخصش است، به مدت بیش از هفت دهه به طور مداوم هر ۱۵ دقیقه یکبار نواخته شده و همچون نبضی تپنده، گذر زمان را به شهروندان تبریزی یادآوری می‌کند.
این عمارت تاریخی که با معماری باشکوه و جزئیات بدیع خود چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کند، در طول سال‌های متمادی شاهد رویدادهای مهمی در تاریخ شهر تبریز بوده است. از این رو، بازدید از موزه شهرداری، فرصتی است برای آشنایی با بخشی از تاریخ معاصر تبریز و تحولات شهری آن.
اطلاعات بازدید از کاخ موزه شهرداری تبریز
عمارت شهرداری تبریز، شاهکاری از معماری و تاریخ، در مرکز شهر و در میدان ساعت (یا میدان شهرداری)، نقطه‌ای که زمانی قلب تجاری و اجتماعی تبریز بود، قرار دارد. کافی است به سمت تقاطع خیابان امام خمینی و ارتش بروید تا نمای عمارت شهرداری تبریز را ببینید. بازدید از این کاخ تاریخی برای عموم آزاد است.
ساعات بازدید از داخل عمارت شهرداری تبریز
برای بازدید از عمارت قدیمی و تاریخی تبریز می‌توانید 7:30 صبح تا 17:30، همه روزه به این مکان مراجعه کنید.
تاریخچه عمارت شهرداری تبریز
میدان شهرداری تبریز، یکی از نمادین‌ترین و تاریخی‌ترین میادین این شهر است که با برج ساعت مشهورش شناخته می‌شود. برای درک بهتر تاریخچه این میدان، بهتر است به چند دوره زمانی مختلف نگاهی بیندازیم:
قبل از احداث میدان ساعت:
- محل گورستان: قبل از اینکه میدان ساعت به شکل امروزی خود درآید، این مکان محل یک گورستان قدیمی بوده است.
- توسعه شهری: با رشد و گسترش شهر تبریز، نیاز به یک میدان مرکزی برای تجمع و انجام فعالیت‌های شهری احساس شد.
احداث میدان و برج ساعت:
- اواسط دهه ۱۳۱۰: به دستور رضا شاه و با نظارت مهندسان آلمانی، عملیات ساخت برج ساعت و میدان شهرداری آغاز شد.
- سبک معماری: این بنا با الهام از معماری اروپایی به ویژه سبک آلمانی، ساخته شد.
- برج ساعت: برج ساعت این میدان، یکی از منحصر‌به‌فردترین ساعت‌های جهان بوده و تنها نمونه مشابه آن در برج ساعت لندن قرار دارد.
- میدان شهرداری: پس از احداث برج ساعت، میدان اطراف آن نیز به تدریج شکل گرفت و به یکی از مهم‌ترین میادین شهر تبدیل شد.
میدان ساعت در طول تاریخ:
- مرکزیت شهری: میدان ساعت همیشه به عنوان مرکزیت شهری تبریز شناخته شده است.
- رویدادهای تاریخی: این میدان شاهد رویدادهای مهم تاریخی مانند تجمع مردم در اعتراضات و جشن‌ها بوده است.
- تغییرات شهری: در طول سال‌ها، میدان ساعت دستخوش تغییرات مختلفی شده است، اما همچنان هویت تاریخی خود را حفظ کرده است.
در سال ۱۳۸۶ به مناسبت صدمین سال افتتاح شهرداری تبریز، کاخ شهرداری تبدیل به اولین موزه شهرداری ایران شد. این ساختمان، اولین عمارتی بود که به عنوان بلدیه و انجمن شهر در ایران فعالیت می‌کرد. در حال حاضر، بازدید از کاخ موزه شهرداری تبریز برای عموم آزاد است. همچنین شورای اسلامی شهر تبریز، جلسات رسمی خود را در آمفی تئاتر این ساختمان برگزار می‌کند. شهردار کلان‌شهر تبریز نیز برخی ملاقات‌های دیپلمات و رسمی خود را در این مکان انجام می‌دهد.
اهمیت میدان ساعت امروزه:
- نماد شهر: درحال حاضر، میدان ساعت، نمادی از شهر تبریز و هویت تاریخی آن است.
- جاذبه گردشگری: این میدان یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری تبریز به شمار می‌رود.
- مرکز فعالیت‌های شهری: همچنان به عنوان مرکز فعالیت‌های شهری و محل برگزاری مراسم و جشن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نکته‌های جالب درباره میدان ساعت:
- نام‌های دیگر: به این میدان، میدان شهرداری، میدان ساعت و ساعات قاباغی نیز گفته می‌شود.
- تندیس‌ها: در طول تاریخ، تندیس‌های مختلفی مانند تندیس باقر خان و محمدرضا شاه در این میدان نصب شده است.
- نورپردازی زیبا: در شب، نورپردازی‌های زیبایی در این میدان انجام می‌شود که جذابیت آن را بیشتر می‌کند.
معماری کاخ شهرداری تبریز
عمارت شهرداری تبریز، شاهکاری از معماری دوره پهلوی اول، با الهام از سبک معماری ساختمان‌های پیش از جنگ جهانی دوم آلمان طراحی و ساخته شده است. این بنا که در سال ۱۳۱۴ شمسی به بهره‌برداری رسید، با زیربنایی بالغ بر ۶۵۰۰ متر مربع و در سه طبقه از معروف‌ترین جاهای دیدنی تبریز است. در بخش زیر با جزئیات بیشتر معماری این کاخ دیدنی آشنایی پیدا خواهید کرد:
1- نقشه‌ای به شکل عقاب در کاخ شهرداری
یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد عمارت، طرح کلی آن است که از بالا به شکل یک عقاب در حال پرواز دیده می‌شود. این طرح نمادین، علاوه‌بر زیبایی بصری، نشان از قدرت و اقتدار است و به نوعی نماد شهر تبریز در آن دوران محسوب می‌شد.
2- سنگ و آجر، دو عنصر اصلی در معماری
در ساختمان شهرداری تبریز، از سنگ‌های تراشیده شده و آجر به عنوان مصالح اصلی استفاده شده است. نمای شمالی و شرقی که رو به خیابان‌های اصلی شهر بوده، به طور کامل از سنگ ساخته شده و با حجاری‌های ظریف و زیبا تزیین شده است. در حالی که نمای جنوبی و غربی ترکیبی از آجر و سنگ است. این تنوع در مصالح، به ساختمان جلوه‌ای خاص بخشیده است.
3- برج ساعتی، نماد زمان
برج ساعت، یکی از شاخص‌ترین عناصر معماری عمارت شهرداری تبریز است. این برج با ارتفاع ۳۰.۴ متر، در مرکز بنا قرار گرفته و نمای زیبایی به آن بخشیده است. هماهنگی کامل برج ساعت با سایر اجزای ساختمان، از جمله ویژگی‌های بارز این بناست.
دیگر جزئیات معماری کاخ شهرداری تبریز
کلاهک‌های آهنی: تمام دیوارهای بنا، چه در جهت طولی و چه در جهت عرضی، دارای کلاهک‌های آهنی هستند که علاوه بر زیبایی، از نفوذ رطوبت به داخل ساختمان جلوگیری می‌کنند.
حجاری‌های سنگی: سنگ‌های حجاری شده در قاب پنجره‌ها و قسمت رخ بام، از زیباترین نمونه‌های تزئینات سنگی در معماری ایران است.
ورودی‌های متعدد: این بنا دارای یک ورودی اصلی و تشریفاتی رو به میدان و چندین ورودی فرعی در بخش محوطه است.
تأثیر معماری آلمانی
تأثیر معماری آلمانی در کاخ موزه شهرداری تبریز به وضوح قابل مشاهده است. استفاده از سنگ‌های تراشیده شده، تقارن در طراحی و توجه به جزئیات، همگی از ویژگی‌های معماری ساختمان‌های عمومی در آلمان در آن دوره است. این ساختمان سه طبقه از ابتدا به منظور استفاده شهرداری بنا نهاده شد هر چند از نظر هنری اثری زیبا بود و در حال حاضر هم جزو میراث ملی به حساب می‌آید. بسیاری از ساختمان‌های کشور آلمان تا پیش از جنگ جهانی دوم با این طرح ساخته می‌شدند. مساحت بنا حدود ۹۶۰۰ متر مربع است و هر ۱۵ دقیقه یکبار، زنگ برج ساعت آن نواخته می‌شود.
تالار فرش: روایتی از هنر ایرانی
در تالار فرش، گنجینه‌ای از فرش‌های دستبافت با قدمتی بیش از ۱۱۰ سال به نمایش گذاشته شده است. این فرش‌ها که با طرح‌ها و رنگ‌های متنوع و ظریف خود، نمادی از هنر و اصالت ایرانی هستند، هر بیننده‌ای را به تحسین وا می‌دارند.
تالار دوربین‌های قدیمی: سفری به دنیای عکاسی
در تالار دوربین‌های قدیمی، مجموعه‌ای ارزشمند از دوربین‌های قدیمی که قدمت برخی از آن‌ها به ۱۵۰ سال می‌رسد، به نمایش گذاشته شده است. این مجموعه که توسط محمدعلی جدیدالاسلام به موزه اهدا شده، روایتگر تاریخ عکاسی است.
تالار اسناد: ورق زدن صفحات تاریخ تبریز
در تالار اسناد، نامه‌نگاری‌های قدیمی، عکس‌ها و اسنادی به نمایش گذاشته شده که روایتگر تاریخ و فرهنگ تبریز هستند. با بازدید از این تالار، می‌توان به عمق تاریخ این شهر پی برد.
تالار شهدا: ادای احترام به ایثارگران
تالار شهدا در کاخ موزه شهرداری تبریز به یاد و خاطره شهدای دفاع مقدس اختصاص یافته است. عکس‌ها، دست‌نوشته‌ها و وصیت‌نامه‌های شهدا، روایتگر رشادت و ایثار این عزیزان است.
تالار ماشین‌های قدیمی: سفری به دنیای اتومبیل
در محوطه موزه، مجموعه‌ای از ماشین‌های قدیمی از جمله تاکسی‌ها و ماشین‌های آتش‌نشانی به نمایش گذاشته شده است. این مجموعه، روایتگر تحولات صنعت خودروسازی در ایران است.
سایر تالارها
علاوه‌بر تالارهای ذکر شده، تالارهای دیگری نیز در موزه وجود دارد که به معرفی اشیاء و ابزارهای قدیمی مانند کفش، قفل، فانوس، خط و خوشنویسی می‌پردازند.
در این موزه، هدایایی که در گذشته توسط شخصیت‌های خارجی به شهرداران تبریز اهدا شده، به نمایش گذاشته شده است که نشان از اهمیت تاریخی و فرهنگی این شهر دارد.
اشیای کاخ موزه شهرداری تبریز
در کاخ موزه شهرداری تبریز اشیای ارزشمندی نگهداری می‌شوند که مشاهده آن‌ها خالی از لطف نیست. اگر به اشیای آنتیک و یا قدیمی علاقه دارید حتماً از تالارهای موزه دیدن کنید. برای مثال یکی از تالارها به دوربین‌های قدیمی اختصاص دارد. همچنین تالار دفاع مقدس، تالار فرش، تالار خط و خوشنویسی، تالار هنر‌های معاصر در مجموعه موزه قرار گرفته‌اند. توجه داشته باشید که هر کدام از این اشیاء به نوعی به کاخ شهرداری تبریز تعلق دارند مثلا ممکن است در سال‌های دور در این مجموعه مورد استفاده قرار گرفته باشند. برخی از آثار هنری موزه نیز اثری از کارمندان شهرداری تبریز هستند.
در محوطه موزه می‌توانید خودروهای قدیمی، اولین تاکسی‌های تبریز و اولین ماشین آتش نشانی شهر تبریز را مشاهده کنید.
کاخ شهرداری تبریز از جمله بناهای تاریخی شهر تبریز است. این بنا از سال ۱۳۱۴ تا ۱۳۱۸ در محل گورستان متروک کوی نوبر ساخته شد. بر ساخت این کاخ، معماران آلمانی نظارت داشتند. همچنین کاخ شهرداری زمانی ساخته شد که شهردار تبریز شخصی به نام حاج ارفع الملک جلیلی بود. بر اساس اسناد رسمی و ملی می‌توان گفت برای ساخت این بنا، مبلغ ۲ میلیون و پانصد هزار ریال هزینه کردند.
را در شبکه های اجتماعی زیر دنبال کنید