سوغات اصفهان چیست؟ معرفی خوراکی‌ها و صنایع دستی اصفهان

سوغات اصفهان چیست؟ سوغات این شهر جزو معروف ترین صنایع دستی ایران محسوب می شود. صنایعی همچون میناکاری، قلمزنی، خاتم کاری و... از یک سو و سوغاتی های خوشمزه ای همچون گز، نبات، پولکی و غیره از سوی دیگر همواره با استقبال گردشگران مواجه شده است. در ادامه با ما همراه باشید تا به معرفی سوغات اصفهان و معرفی کامل آن ها بپردازیم. 

سوغات اصفهان شامل انواع صنایع دستی و خوراکی‌های لذیذ می‌باشند. بسیاری از این سوغات پیشینه تاریخی طولانی دارند و بسیاری از آن‌ها نیز در دهه‌های گذشته ابداع شده‌اند. یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم در شهر اصفهان خرید سوغات آن است و فرآیند تولید این سوغات و مخصوصا صنایع دستی برای بسیاری از توریست‌ها جذابیت‌های بسیاری دارد. می‌خواهیم در مطلب پیش رو به طور کامل سوغات اصفهان را به شما معرفی کنیم، درباره پیشینه هر کدام توضیح بدهیم و بگوییم این سوغات را در چه بازاری می‌توانید جستجو کنید. لطفا با ما همراه باشید.

سوغات اصفهان (خوراکی‌ها)

بسیاری از خوراکی‌های سوغات اصفهان متعلق به دوران حکومت صفویان می‌باشند. البته این خوراکی‌ها تنها برای شاه و درباریان تهیه می‌شدند و در دسترس مردم عادی قرار نداشتند. خوشبختانه با افزایش رفاه اجتماعی، این خوراکی‌ها به زندگی همه مردم جامعه راه پیدا کردند و امروزه به عنوان سوغات اصفهان شناخته می‌شوند. البته باید به شما یادآور شویم غالبا خوراکی‌های سوغات اصفهان طعم شیرینی دارند و به عنوان تنقلات روزانه گزینه مناسبی نیستند. توصیه می‌کنیم این خوراکی‌ها را تنها برای مناسبت‌های خاص استفاده کنید. اگر به تنقلات شیرین به طور روزانه علاقه دارید میزان مصرف را به وعده‌های کوچک برسانید تا خطر ابتلا به بیماری‌ دیابت را کاهش دهید.

تعدادی از محبوب‌ترین خوراکی‌های تور اصفهان را در ادامه نام می‌بریم.

گز اصفهان

همه ما با شنیدن عبارت سوغات اصفهان قبل از هر چیزی به یاد این خوراک شیرین و خوشمزه میفتیم. گز یکی از آن خوراکی‌های به یادگار مانده از دوران صفویان است. برای تهیه گز در زمان‌های دور، آشپز‌‌های سلطنتی، غلامان را به بیابان‌های اطراف اصفهان می‌فرستادند تا از درختچه‌های گز، انگنبین جمع آوری کنند. این ماده کمیاب، بسیار شیرین بود و البته هیچ ضرری برای بدن نداشت. همچنین گلاب کاشان را با بهترین پسته کرمان مخلوط می‌کردند و گز به دست می‌آمد. حال دیگر خبری از انگبین نیست و از شکر معمولی برای شیرین کردن گز استفاده می‌شود. با این حال می‌توانید در بازار اصفهان گزی را پیدا کنید که با عسل شیرین شده باشد.

گز در بازار اصفهان کیفیت‌های مختلفی دارد که بستگی به نوع شیرین کننده، میزان مغز آجیل، نوع آجیل، نوع گلاب، نوع بسته بندی و... خواهد داشت. گز معمولی که در بسته بندی پلاستیکی عرضه می‌شود یا گز آردی که در آرد سفید غوطه ور است و حالت تازه‌تری دارد دو گزینه کلی پیش روی شما هستند. اگر گز را به عنوان هدیه در نظر گرفته‌اید انواع بسته بندی نفیس آن را انتخاب کنید. مغز آجیل هم می‌تواند پسته، گردو یا بادام باشد. انواع مختلفی از گز در سال‌های اخیر به بازار عرض شده که می‌توان برای مثال به سوهان گز اشاره کرد.

برای تهیه بهترین و با کیفیت‌ترین انواع گز به بازارچه‌های اطراف میدان نقش جهان، خیابان حکیم، خیابان عبدالرزاق، خیابان چهارباغ پایین و یا خیابان کاوه در شهر اصفهان مراجعه نمایید.

پولکی و نبات اصفهان

سوغات بعدی پولکی و نبات اصفهان است. پولکی یکی از آن سوغاتی‌های اقتصادی و هم پسند اصفهان می‌باشد. برای تهیه این خوراکی در گذشته، شکر را در آب حل می‌کردند و به آن سرکه می‌افزودند و روی اجاق قرار می‌دادند. وقتی این محلول به غلظت کافی می‌رسید آن را با قاشق روی سینی بزرگی می‌ریختند تا سرد شود. در آخرین مرحله پولکی را به قطعات کوچکی می‌شکستند و با چای میل می‌کردند. با‌ گذشت سال‌ها تکنولوژی تولید پولکی و نبات‌ها هم پیشرفت کرده است. حال در بازار‌های اصفهان می‌توانید انواع پولکی‌های شیشه‌ای و رسی را تهیه کنید. طعم پولکی‌ها و نبات‌ها متنوع است و برای مثال شامل لیمویی، زنجبیلی، خشخاشی، دارچینی، نعنایی، توت فرنگی، هل و... می‌باشد.

در بازار‌های اصفهان نبات و پولکی در بسته بندی‌های زیبا و نفیسی به فروش می‌رسند. برای تهیه

 این سوغاتی خوشمزه می‌توانید به بازارچه‌های میدان نقش جهان، بازار‌های خیابان عبدالرزاق، خیابان چهارباغ پایین،چهارباغ بالا و... در شهر اصفهان مراجعه کنید.

شیرینی برنجی

شیرینی برنجی جزو شیرینی‌های عید نوروز در اصفهان و بسیاری از شهرهای ایران است. یک نوع از شیرینی برنجی در شهر اصفهان تولید می‌شود که طرفداران زیادی دارد. این شیرینی بافت نرم داشته و در بسیاری از قنادی‌های سنتی شهر اصفهان در بخش قدیمی شهر می‌توانید آن را پیدا کنید.

گوشفیل

شاید تا به حال درباره ترکیب نوشیدنی دوغ ترش و شیرینی گوشفیل در اصفهان شنیده باشید. مغازه‌های به‌ خصوصی در نزدیکی جاهای دیدنی اصفهان وجود دارند که نوعی شیرینی با طعم بامیه اما با شکلی متفاوت تولید می‌کنند. باید این شیرینی را به همراه دوغ محلی ترش میل کنید. ممکن است در ابتدا این ترکیب به نظر شما عجیب و ناخوشایند باشد اما پیشنهاد می‌کنیم یک بار آن را امتحان کنید تا مشتری همیشگی دوغ و گوشفیل شوید. می‌توانید دوغ و گوشفیل را بخرید و به شهر خود ببرید، البته گوشفیل باید نهایتا یک روز پس از پخت مصرف شود.

سوغات اصفهان (صنایع دستی)

حال نوبت به صنایع دستی اصفهان می‌رسد. صنایع دستی اصفهان هم مانند خوراکی‌های مشهور آن، بیش از هر زمانی از دوران حکومت صفویان تأثیر گرفته‌اند. همان‌ طور که می‌دانیم در دوران سیطره صفویان بر ایران، اصفهان به اوج شکوه خود رسید. پادشاهان صفوی به هنر در تمام ابعاد اهمیت می‌دادند و از آنجایی که به شهر اصفهان علاقه داشتند آثار بسیاری در این شهر خلق کردند. در شهر اصفهان استادان هنرمند بسیاری زندگی کردند و شاگردان بسیاری را برای جامعه آن روزها پرورش دادند. نتیجه ذوق و قریحه پادشاهان صفوی و استادان هنرمند آن دوران، همچنان در شهر اصفهان قابل مشاهده است. می‌توانید در انواع صنایع دستی سوغات اصفهان ظرافت بی‌نظیر ایرانی را مشاهده کنید.

در ادامه مطلب تعدادی از محبوب‌ترین و نام آشناترین صنایع دستی سوغات اصفهان را به شما معرفی خواهیم کرد. تقریبا تمام این صنایع دستی در میدان نقش جهان و بازارچه‌های اطراف آن در دسترس می‌باشند. همچین کارگاه‌هایی که این صنایع دستی را تولید می‌کنند در نزدیکی میدان نقش جهان واقع شده‌اند. برخی از کارگاه‌ها برای بازدید عموم دایر می‌باشند. به عبارتی گردشگران می‌توانند به بازدید از کارگاه‌ها پرداخته و فرآیند تولید صنایع دستی را مشاهده کنند. برخی از کارگاه‌ها بنا بر دلایل مختلف از ورود افراد متفرقه جلوگیری می‌کنند.

قلم زنی

یکی از نفیس‌ترین صنایع دستی و سوغات اصفهان قلم زنی است. قلم زنی شامل کنده کاری یا نقش زنی بر روی اشیای فلزی می‌باشد. در این اثر هنری، هنرمند بر روی شی فلزی از جنس طلا، نقره، برنج، برنز و... به وسیله یک قلم و چکش ضربه‌هایی می‌زند که باعث ایجاد نقش می‌گردد. نوع قلم و شدت ضربه باعث عمیق بودن یا ظریف بودن طرح و نقش می‌شوند. آثار قلم زنی می‌توانند شامل تابلو، گلدان، جام، کاسه، گلاب‌دان و... باشند.

خاتم کاری

بسیاری از افراد مهد هنر خاتم کاری را شهر شیراز می‌دانند. در‌ واقع در زمان صفویان استادان خاتم کاری از شیراز به اصفهان آمدند تا شاگردانی را پرورش دهند. امروزه هنر خاتم کاری در اصفهان طرفداران زیادی دارد. برای تولید یک اثر هنری خاتم باید زمان و زحمت بسیاری صرف شود. در گذشته از چوب و استخوان شتر استفاده می‌شد. امروزه برای محصولات با کیفیت پایین‌تر تنها از چوب استفاده می‌گردد. محصولات خاتم کاری عبارتند از پایه خودکار، جعبه جواهرات، جعبه شیرینی، قلم‌دان، جعبه دستمال کاغذی و...

مسگری

صنایع دستی بعدی که جزو سوغات اصفهان دسته بندی می‌گردد، مسگری است. مسگری در بسیاری از شهری‌های ایران مانند تبریز، کرمان، یزد و... رواج دارد. با این حال یکی از مهم‌ترین و بزرگترین بازار‌های مسگران در بازارچه میدان نقش جهان اصفهان می‌باشد. بازدید از این بازارچه برای عموم مردم آزاد است. می‌توانید در ساعات کاری بازار به این راسته بروید و از نزدیک روش کار مسگران را مشاهده کنید و در صورت نیاز ظروفی را خریداری نمایید. شاید به نظر شما در ابتدا سر و صدای بازار مسگران آزار‌دهنده باشد اما پس از مدتی عادت می‌کنید و غرق در شیوه مسگری این هنرمندان خواهید شد.

ظروفی که به صورت یکپارچه و به کمک ضربه‌های چکش شکل گرفته‌اند قیمت بالاتری دارند. ظروفی که چند تکه هستند و اصطلاحا جوش خورده‌اند قیمت کمتری خواهند داشت بنابراین در هنگام خرید به این موارد دقت کنید. در بخش‌های مختلف میدان نقش جهان می‌توانید ظروف مسی تهیه کنید که کاملا کاربردی می‌باشند.

مینا کاری

یکی از هنرهای بسیار ظریف و پر از تجمل در میان صنایع دستی و سوغات اصفهان میناکاری است. مینا کاری پیشینه بسیار طولانی در تمدن ایرانی دارد اما در اصفهان به غایت خود رسیده است. در زمان صفویان میناکاری را بر روی ظروف طلا یا نقره انجام می‌دادند. در حال حاضر میناکاری بر روی ظروف مسی انجام می‌شود. برای این کار ظرف مسی را کاملا به رنگ سفید در می‌آورند سپس با قلم‌مو‌های بسیار ظریف و با رنگ‌های مخصوص، طرح‌هایی با جزییات ایجاد می‌نمایند. در مرحله آخر این ظروف درون کوره می‌روند تا رنگ‌ها ثابت شوند.

فیروزه کوبی

هنر فیروزه کوبی یکی جدید‌ترین سوغات اصفهان است. قدمت این هنر به ۶۰ سال پیش در اصفهان می‌رسد. با استفاده از براده‌های فیروزه بر روی اشیای برنجی یا برنز تزییناتی انجام می‌شود. این اشیای شامل گلدان، آیینه و شمعدان، گلابدان و... می‌باشند. قیمت اشیای فیروزه‌کوب بالا است و جزو صنایع دستی نفیس محسوب می‌گردد. برای تهیه این اشیای زیبا می‌توانید به بازار‌های میدان نقش جهان، بازار‌های خیابان عبدالرزاق، بازار‌های خیابان حکیم و... مراجعه نمایید. توجه داشته باشید که معمولا اشیای فیروزه کوب دارای شناسنامه می‌باشند.

طلا سازی

کارگاه‌های طلا سازی اصفهان از شهرت زیادی برخوردار می‌باشند. می‌توانید در سفر به اصفهان نگاهی به گالری‌های طلا بیندازید. طلا و جواهرات در این گالری‌ها تنوع زیادی دارد. همچنین صنایع دستی دیگری به نام طلاکاری بر روی فلزات در اصفهان تولید می‌گردد. طلاکاری بر روی اشیای مختلفی مانند گلدان، تابلو، تندیس حیوانات و... انجام می‌شود. اشیای طلاکاری شده جزو سوغات نفیس اصفهان هستند و قیمت بالای دارند. برای تهیه این محصولات باید به بازار‌های میدان نقش جهان، بازار‌های خیابان عبدالرزاق و... در شهر اصفهان مراجعه نمایدد.

پارچه‌های قلمکار

پارچه‌های قلمکاری از جمله سوغات اصفهان هستند که از دوران صفویه به یادگار باقی مانده‌اند. این صنعت دقیقا به همان شکل گذشته حفظ شده و طرفداران زیادی در داخل و خارج از ایران دارد. در دوران شاه عباس اول بسیاری از لباس‌های سربازان صفوی به این روش طراحی می‌شد. به همین دلیل می‌توانید مشاهده کنید که لباس‌های زورخانه همچنان به این شیوه طراحی می‌گردند. در حال حاضر انواع سفره، پرده، رومیزی و دیگر پارچه‌ها به سبک قلمکاری طراحی می‌شوند. برای تهیه پارچه‌های قلمکاری به بازار‌های میدان نقش جهان، بازار‌های سبزه میدان و بازار‌های خیابان شیخ بهایی در شهر اصفهان مراجعه نمایید. همچنین می‌توانید از کارگاه‌های قلمکاری در اطراف میدان نقش جهان دیدن کنید.

ترمه

ترمه یکی از سوغات اصفهان است که کمتر در ویترین‌های فروشگاه دیده می‌شود. این صنایع دستی بسیار پر زحمت تهیه شده و برای همین فقط با سفارش قبلی تهیه می‌گردد. ترمه بر روی پارچه‌های تیره اجرا شده و با انواع پولک، ملیله، سوکمه، منجوق و... دوخته می‌شود. تکنیک‌هایی که برای دوخت بر روی ترمه به کار می‌روند بسیار خاص بوده و برای همین این صنایع دستی را از بقیه سوغات اصفهان متمایز می‌نماید. در بسیاری مواقع از نخ‌های نقره یا طلا برای دوخت استفاده می‌شود. در آخر ترمه با یک قاب زیبا تزیین می‌گردد.

جواهرات

انواع جواهرات با جنس نقره، برنز، برنج، مس و... در دهه‌های اخیر به صنایع دستی افزوده شده‌اند و جزو سوغات اصفهان محسوب می‌شوند. این جواهرات طرفداران زیادی هم دارند و قیمت آن‌ها بسته به جنس و کیفیت ساخت متفاوت است. برای تهیه انواع جواهرات می‌توانید به بازار‌های میدان نقش جهان مراجعه کنید. حتی اگر قصد خرید نداشته باشید، تماشا کردن ویترین صنایع دستی در بازارچه‌های سنتی اصفهان خالی از لطف نیست.

صنایع دستی فراموش شده

درست است که در این مطلب سعی کردیم درباره سوغات اصفهان صحبت کنیم اما روزگارانی در اصفهان محصولاتی تولید می‌شد که با پیشرت تکنولوژی به فراموشی سپرده شدند. می‌توانید در گوشه و کنار بازار‌ها و کارگاه‌های سنتی اصفهان آثاری کمرنگی از این صنایع دستی و محصولات مشاهده کنید. برای مثال چاه حج میرزا مکان مناسبی است که انواع مختلفی از کالاهای فراموش شده مانند چراغ‌های نفتی، زنگوله‌های اسب، کلاه‌های نمدی، زین اسب، سماور‌های زغالی، اتو‌های زغالی، تنگ‌های شیشه‌ای، کوزه‌های سفالی و... را جمع آوری کرده و به نمایش گذاشته است. می‌توانید در ضلع شرقی میدان نقش جهان به کافه چاه حج میرزا بروید یک وعده غذا بخورید یا چای بنوشید و از دیدن این وسایل لذت ببرید.

امیدواریم در تور بعدی خود به اصفهان، سوغات اصفهان را تهیه کنید و برای عزیزانتان هدیه ببرید.