مسجد شیخ لطف الله در میدان نقش جهان اصفهان

مسجد شیخ لطف الله بنایی فاخر و مسجدی اختصاصی روبروی کاخ عالی قاپو و در یکی از زوایای مسجد نقش جهان است. این مسجد تزئیناتی جادویی دارد و ترکیب کاشیکاری های هفت رنگ و نورهایی که دریچه های مختلف به آن می تابد تاثیری خیره کننده بر بینندگان می گذارد. راهی زیر زمینی این مسجد را به کاخ شاهی وصل می کرده است.

مسجد شیخ لطف الله به فرمان شاه عباس اول صفوی ساخته شده و آن را به نام شیخ لطف الله میسی عاملی (متوفی به سال ۱۰۳۲) که در این مسجد امامت داشته خوانده اند بر اساس کتیبه محراب، معمار بنا محمد رضا بن استاد حسین بنا اصفهانی بوده است. خطاطان کتیبه های بنا علیرضا عباسی و باقر بنا بوده اند و اشعار مختلف سروده شیخ بهائی و شیخ لطف الله در کتیبه ها دیده می شوند.

نورگیرهای زیر گنبد مسجد شیخ لطف الله با اسلیمی های زیبا تزئین شده و نور را تامین می کنند.

مسجد شیخ لطف الله در کتب قدیم

در کتاب عالم آرای عباسی در شرح وقایع سال ۱۰۲۰ به وجود مسجد شيخ لطف الله در جمله عمارات اطراف میدان نقش جهان اشاره شده است. در تاریخ اصفهان آمده است که پیش از بنای مسجد در همین مکان مسجد کوچه جلو خان قرار داشته است. پس از ساخت مسجد به دستور شاه عباس ابتدا ملا عبدالله شوشتری در آن نماز می گذارد و سپس جماعت به شیخ القطف الله واگذار می شود.
شکوه و ظرافت کاشیکاری های این مسجد و سبک بنا و تناسب هندسی آن مورد اعجاب باستان شناسان و مستشرقان خارجی واقع شده و از جمله پروفسور پوپ در کتاب «بررسی هنرهای ایران» و همچنین در کتاب معماری ایران خود شرحی راجع به این مسجد نگاشته است.

کتیبه های زیبا و دور و دراز مسجد شیخ لطف الله دور تا دور طاق ها را از روی دیوار تا سقف فرا گرفته اند.

گنبد داخلی مسجد شیخ لطف الله با شمسه ای زیبا و پر کار به اطراف کشیده شده و در پایین با نورگیرها و طاق ها ترکیبی یکنواخت را شکل داده است. 

کتیبه های تاریخی مسجد شیخ لطف الله

قدیمی ترین تاریخ موجود در مسجد، مربوط به یک قطعه کاشیکاری قدیمی است که امروز در شبستان زیر زمین نصب نشده و در این تاریخ ۱۱۰۱ ذكر شده است. کتیبه سردر مورځ به سال ۲۰۱۲ و کتیبه خاسیه گنبد در داخل گنبد خانه دارای تاریخ ۱۰۲۵ می باشد. در داخل محراب تاریخ ۱۰۲۸ خوانده می شود. به علاوه در نمای خارجی گنبد، کتیبه های مربوط به تعمیرات سال های ۱۳۰۷ و ۱۳۹۵ هجری شمسی وجود دارند.

برای آشنایی کامل با جاذبه های انصف جهان مقاله جاهای دیدنی اصفهان را مطالعه کنید و اطلاعات کاملی درباره دیدنی های این شهر به دست آورید.  

نورپردازی خیره کننده مسجد شیخ لطف الله توریست های خارجی را انگشت به دهان می کند

معماری مسجد شیخ لطف الله

این بنا در نیمه اول قرن یازدهم بر روی خرابه های یک مسجد قديمي ساخته شده است، در مورد تاریخ دقیق شروع بنای مسجد اختلاف نظر وجود دارد. مولف «گنجينه آثار تاریخی اصفهان» سال ۱۰۱۱ را که در کاشی های قدیمی مسجد قید شده است سال شروع بنا می داند. با این حال در کتاب آثار ملی اصفهان با استناد به عبارت مر بأنشاء در متن کتیبه سردر مسجد شروع بنای آن سال ۲۰۱۲ اعلام شده است. تاریخ اتمام ساختمان و تزئین مسجد در گتبيه محراب سال ۱۰۲۸ ذکر شده است.
در دوره قاجار قسمت اعظم کاشیکاری های سردر و گنبد و مبله طلائین آن فرو می ریزد و بقیه کاشی ها برداشته شده و در زیر زمین بنا نصب می شود. مؤلف النصف جهان في تعريف الاصفهان وضعیت بنا را در این زمان چنین توصیف کرده است: 
« مسجد تا کنون بی نقص و خلل مانده الا کتیبه سردرب که خرابی زیادی به آن راه یافته و چون صنایع ان معلوم نبود تا مرمت شود از محل آن را سفیده نموده اند و تنها قسمتی از هلال بالای سردرب و دو گونه آن کاشی هستند که می رساند در قدیم تمامی سردرب از کاشی بوده است».

کاشیکاری مسجد شیخ لطف الله

کاشی های مسجد شیخ لطف الله از شاهکارهای هنر کاشی کاری ایرانی در دوره صفوی هستند که با تنوع رنگ، طرح و تکنیک های هنری خاص خود شهرت جهانی دارند. برخی ویژگی های مهم کاشی های این مسجد عبارتند از:

• تنوع و زیبایی کاشی های تزئینی: کاشی های این مسجد به شکل های هندسی و گیاهی در رنگ های متنوع آبی، سبز، زرد و قرمز با طرح های بسیار زیبا و ظریف کار شده اند.
• استفاده از تکنیک های پیشرفته کاشی کاری: در ساخت کاشی ها از تکنیک های پیچیده ای مانند کاشی کاری با شیوه قلمدان و موزاییک کاری استفاده شده است.
• ترکیب هنرمندانه رنگ ها: ترکیب هماهنگ و زیبای رنگ ها در کاشی ها از ویژگی های برجسته این مسجد است که زیبایی خاصی به آن بخشیده.
• طرح های اسلیمی و هندسی پیچیده: طرح های به کار رفته در کاشی ها شامل اشکال اسلیمی، هندسی و تزئینی بسیار پیچیده و ظریف است.
• سقف های گنبدی منحصربه فرد: سقف های گنبدی مسجد با پوشش کاشی های رنگارنگ و طرح های پیچیده از شاهکارهای معماری و کاشی کاری دوره صفوی محسوب می شوند.
   

راهروی ورودی مسجد

کاشی های مسجد شیخ لطف الله نه تنها در داخل بنا، بلکه در بخش های بیرونی آن نیز به کار رفته اند و همین امر زیبایی و شکوه این مسجد را دوچندان کرده است.

برخی از بخش های بیرونی مسجد که با کاشی های رنگارنگ پوشیده شده اند عبارتند از:

• ایوان ورودی: ورودی اصلی مسجد با کاشی های آبی و سبز پوشیده شده که طرح های هندسی و گیاهی ظریفی را به نمایش می گذارند.
• گنبد: بخش بیرونی گنبد مسجد به طور کامل با کاشی های آبی و سفید پوشیده شده است که در زیر نور خورشید جلوه بسیار زیبایی دارند.
• مناره ها: مناره های مسجد نیز با کاشی های رنگارنگ پوشیده شده که با طرح های هندسی و اسلیمی متنوع تزئین شده اند.
• محراب: محراب مسجد در بخش بیرونی نیز با کاشی کاری های زیبا و ظریف تزئین شده است.

در مجموع، استفاده گسترده از کاشی های زیبا و هنرمندانه در بخش های مختلف بیرونی مسجد شیخ لطف الله، این بنای معماری را به یکی از برجسته ترین نمونه های هنر کاشی کاری ایرانی در دوره صفوی تبدیل کرده است.

در سال ۱۳۰۷ هجری شمسی با توجه به طرح های اصلی و کاشی های موجود نسبت به مرمت سردر و گنبد اقدام شده است. کتیبه نمای خارجی گنبد نیز نشان دهنده تعمیراتی است که توسط اداره باستان شناسی در سال ۱۳۱۵ ه.ش انجام شده است.|
همچنین در جلوی مسجد حوض هشت ضلعی زیبایی قرار داشته که در سالهای ۱۳۱۶ تا ۱۳۱۸ ه. ش برداشته شده است. در اين زمان پوشش کف گنبد خانه از جنس گچ بوده و پنجره های چوبی منصوب در آن روشنایی زیر زمین را تامین می کرده است. امروزه این فضا سنگ فرش و پنجره های کف آن فلزی می باشد.

کتیبه های گنبد خارجی مسجد شیخ لطف الله

کتیبه خارجی مسجد شیخ لطف الله به خط ثلث با کاشی سفید معرق بر زمينه لاجوردی به ترتیب شامل سوره های شمس، دهر، کوثر است که در آخر با این عبارت ختم شده است: 
«قال الله وان مساجدالله فلا تدعوا مع الله احدا»
بر گردنه گنبد به خط سه رگی (دو مشکی در طرفین و یک سفید در وسط) بر زمینه فیروزه ای جملات یا (کریم) (يا الله) (يا رحمن يا رحيم) تکرار شده است.
در شمسه های پایین گردن به خط بنایی مشکی بر زمینه سفید کلمات و جملات: (الله أكبر) (الملك لله) (الحكم لله) (الحمد لله) (الله و محمد و علی) تکرار شده است.

سرداب و زیرزمین مسجد شیخ لطف الله

برای رزرو تورهای لحظه آخری و تورهای ارزان قیمت با تورگردان همراه باشید.