باغ موزه نگارستان یک باغ به همراه چندین عمارت است که به دوران فتحعلی شاه قاجار تعلق دارد. باغ نگارستان فراز و نشیب‌های تاریخی بسیاری طی کرده و در دوره‌های مختلف، تغییر کاربری داده است. این باغ قاجاری به دلیل وقایع تاریخی مهمی که در آن رخ داده مورد توجه می‌باشد. برای مثال قتل قائم مقام فراهانی در حمام باغ نگارستان یکی از وقایع تاریخی تلخ است. علاوه بر این‌ها چندین تالار موزه و جاذبه‌های گردشگری دیگر نیز در باغ موزه نگارستان قرار دارند. اگر تصمیم گرفته‌اید تهران‌گردی کنید باید خانه‌های تاریخی و موزه‌ها را در صدر لیست جای دهید. بدیهی است که باغ نگارستان نیز در این لیست وجود دارد حال برای اینکه اطلاعات کامل تری در این باره داشته باشید ادامه مطلب را بخوانید...
در این مقاله می‌خواهیم درباره تاریخچه باغ نگارستان، موارد کاربری آن در دوره‌های مختلف و... صحبت کنیم. فراموش نکنید که مهم‌ترین بخش مربوط به تاریخچه این باغ است که بخش طولانی‌تری را به آن اختصاص داده‌ایم.
باغ موزه نگارستان کجاست؟
باغ موزه نگارستان بهارستان در شهر تهران و در نزدیکی میدان بهارستان قرار دارد. باغ موزه یکی از جاهای دیدنی تهران است که در حال حاضر به عنوان موزه علمی کاربرد داشته و همچنین چندین تالار موزه مختلف و موضوعات متفاوت دارد. متأسفانه از ساختمان‌های دوره قاجار در این موزه تنها عمارت حوض خانه باقی مانده است که در دست ارگان‌های دولتی می‌باشد. در ادامه به شرح تاریخچه باغ موزه نگارستان می پردازیم.
تاریخچه باغ موزه نگارستان
فتحعلی شاه قاجار دستور داد باغی مصفا در نزدیکی دروازه شمیران فعلی احداث کنند تا در فصل تابستان اوقات خود را در آن طی کند. به این ترتیب بود که در سال ۱۲۲۲ تا ۱۲۲۸ هجری قمری باغ نگارستان ساخته شد. در آن زمان باغ در حصار تهران قدیم قرار نداشت و برای رسیدن به آن باید از شهر خارج می‌شدند. این باغ در ابتدا ۴۳ هزار متر مربع مساحت داشت که در حال حاضر تنها ۱۱ هزار متر مربع از آن باقی مانده است.
باغ نگارستان در دوران قاجار
فتحعلی شاه قاجار باغ بهارستان را به عنوان استراحتگاه ییلاقی انتخاب کرده بود و به این باغ علاقه زیادی داشت. اگر قرار بود به سفر طولانی برود ابتدا به این باغ می‌رفت و بعد از تعیین ساعت سعد راهی سفر می‌شد.
دلیل نام‌گذاری این باغ به نگارستان، وجود نقاشی‌های دیواری نفیس و همچنین تابلو‌های گرانبهای مختلفی بود که در دوران قاجار به این مجموعه اضافه شد. برای مثال محمد حسن خان (نقاش مشهور دوران زندیه)، عبداله خان معمار باشی، نقاش باشی آقاجان اصفهانی از جمله افرادی بودند که در خدمت قاجار و در عمارت‌های مختلف باغ نگارستان، نقاشی‌های دیواری کشیدند. مشهورترین نقاشی باغ نگارستان، دیوار نگاره‌ای به نام مراسم سلام است که در آن فتحعلی شاه قاجار به همراه شاهزادگان، حکام، وزرا و سفرا به تصویر کشیده شده‌اند. این نقاشی در تالار سلام باغ نگارستان کشیده شده بود. در زمان ناصر الدین شاه و محمد شاه قاجار به باغ نگارستان توجه کمتری می‌شد زیرا این شاهان باغ‌های مورد علاقه خود را در نقاط دیگری ساخته بودند. وقتی مظفر الدین شاه در زمان سلطنت خود به اروپا سفر کرد با معماری و شکل کلی مدرسه‌ها اروپایی آشنا شد. وقتی به ایران بازگشت تصمیم گرفت مدرسه‌ای به نام مدرسه فلاحت ایران در باغ نگارستان تاسیس کند. در سال ۱۳۹۲ هجری قمری هم مدرسه صنایع مستظرفه به مجموعه این مدرسه‌ها اضافه شد. سرپرستی این بخش به عهده کمال الملک بود. در دوران سلطنت احمد شاه قاجار، وزارت صنایع مستظرفه این مدرسه را از آن خود کرد و این سازمان در باغ نگارستان مستقر شد.
سه اتفاق مهم در باغ نگارستان رقم خوردند. اول جشن ولیعهدی و بعد تاج گذاری محمد شاه قاجار، دوم جشن عروسی ناصر الدین شاه و سوم قتل قائم مقام فراهانی در حمام این باغ از جمله وقایع تاریخی باغ نگارستان هستند.
باغ نگارستان در دوران پهلوی
در دوره‌های بعدی تالار سلام به مدرسه علمیه و بعد دانشسرای عالی تبدیل شد. در سال ۱۳۰۷ باغ نگارستان به محل دائمی دارالمعلمین تغییر کاربری داد. این تصمیم توسط وزیر فرهنگ وقت یعنی اعتمادالدوله قراگوزلو انجام شد. در سال‌های بعدی هم عمارت‌های باغ نگارستان به عنوان مؤسسه دهخدا، مؤسسه جغرافیا، مؤسسه زبان خارجی، کلاس‌های عمومی دانشکده ادبیات، مؤسسه تحقیقات علوم اجتماعی و تعاون، انجمن موسیقی و نمایش و... مورد استفاده قرار گرفتند.
باغ نگارستان در دوران بعد از انقلاب اسلامی
پس از انقلاب باغ نگارستان به عناوین مختلف مورد استفاده قرار داست. سرانجام در سال ۱۳۹۲ شمسی پس از مرمت باغ نگارستان، این مکان را به یکی از موزه‌های دانشگاهی تحت مدیریت دانشگاه تهران تغییر دادند. موزه تاریخ علم هم در باغ نگارستان دایر است. باغ نگارستان به عنوان یکی از میراث ملی ایران ثبت شده است.
بخش‌های مختلف باغ موزه نگارستان
موزه‌ها
تالار کمال الملک: شامل آثار کمال الملک
تالار سلام: دیوار نگاره مراسم سلام
تالار محمود روح الامینی: عکس‌های محمود روح الامینی در زمینه مردم شناسی
تالار منیر فرمانفرماییان: آثار هنری و مجموعه شخصی منیر فرمانفرماییان
موزه جهانگیر ارجمند: عروسک‌هایی در زمینه مردم شناسی
تالار کاشی: مجموعه ارزشمند از کاشی‌های تاریخی
سردیس‌ها
در بخشی از باغ موزه نگارستان، سردیس افراد مشهوری که روزگاری در باغ نگارستان تحصیل یا تدریس کرده‌اند مانند دهخدا، ملک الشهرای بهار، بدیع الزمان فروزانفر، سعید نفیسی، غلامحسین صدیقی، علی نقی وزیری، محمد ابراهیم باستانی پاریزی و... قرار دارد.
یک سردیس هم از فردوسی در این باغ وجود دارد که در سال ۱۳۱۳ هجری شمسی در فرانسه ساخته شده است.
باغ
بدیهی است که یکی از زیباترین بخش‌های باغ موزه نگارستان، باغ زیبای محوطه آن است که با سنگفرش‌ها، حوض‌ها، فواره‌ها و درختان زیبا فضای آرامش بخشی را در نقطه‌ای از شهر تهران به وجود آورده‌اند.
آدرس باغ موزه نگارستان
تهران، میدان بهارستان، خیابان دانشسرا، خیابان شریعتمداری
برای رزرو تور به مقاصد داخلی و همچنین تور تهران با تورگردان همراه باشید.
