باهو کلات چابهار منطقه ای حفاظت شده میزبان گاندو؛ تمساح پوزه کوتاه ایرانی

منطقه حفاظت شده باهوکلات زیستگاه گاندو است. گاهی این منطقه را با نام منطقه حفاظت شده گاندو می‌شناسند. گاندو نام بلوچی برای تمساح پوزه کوتاه ایرانی می‌باشد. لازم به ذکر است که در منطقه حفاظت شده گاندو، علاوه بر تمساح، جانوران دیگری نیز زندگی می‌کنند. اگر به پارک‌های طبیعی حیات وحش علاقه دارید مناطق جالبی در چابهار می‌یابید که بسیار بکر هستند. در این مطلب می‌خواهیم به طور کامل درباره منطقه حفاظت شده باهوکلات و گاندو صحبت کنیم و اطلاعات کاملی به شما ارائه دهیم. سیستان و بلوچستان استان پهناور و زیبایی است که متأسفانه برای بسیاری از گردشگران ناشناخته می‌باشد.

معرفی منطقه حفاظت شده باهو کلات

منطقه باهوکلات در نوار جنوب شرقی ایران قرار دارد. به طور دقیق‌تر می‌توان گفت در امتداد مرز بین ایران و پاکستان زیستگاه حفاظت شده گاندو است. این محدوده از مسیر رودخانه سرباز آغاز شده و تا دریای عمان ادامه می‌یابد. منطقه حفاظت شده باهوکلات در شهرستان‌های چابهار، سرباز و قسمتی از نیکشهر مشخص شده است. در تمام این منطقه رودخانه‌هایی با جریان آرام قرار دارند که محیط مناسبی برای زندگی گاندو هستند. همچنین آبگیر‌های مختلف در باهوکلات علاوه بر گاندو انواع پرندگان بومی و مهاجر را به خود جلب می‌کنند.

اگر بخواهیم به طور دقیق‌تر به توصیف منطقه حفاظت شده باهوکلات بپردازیم، باید بگوییم این منطقه شامل رودخانه سرباز، جویبار‌های اطراف رودخانه، آبگیر‌های دائمی و فصلی، هور‌های نزدیک دریای عمان، جنگل‌های حرا، کوه‌ها و ارتفاعات و دشت‌های باهو کلات می‌باشد. جنگل‌های حرا و تالاب‌هایی که در اطراف خلیج گواتر قرار دارند بسیار بی‌نظیر هستند. اکوسیستم خاص این منطقه، توجه جهانی را به خود جلب کرده است. این اهمیت باعث شد مساحتی در حدود ۴۶ هزار هکتار به نام منطقه حفاظت شده باهوکلات زیستگاه گاندو ثبت گردد.

گاندو (تمساح پوزه کوتاه ایرانی)

گاندو یک نام به گویش بلوچی است که در منطقه برای تمساح پوزه کوتاه به کار می‌رود. از آنجایی که در منطقه باهوکلات، بیشترین تعداد گاندو‌ها زندگی می‌کنند نام منطقه حفاظت شده گاندو برای آن انتخاب شد. دشت‌های کم ارتفاع که در منطقه باهوکلات قرار دارند دارای پوشش گیاهی خاصی مانند آکاسیا، کندر، کهور و استبرق هستند. تمام خصوصیات زیست محیطی باهوکلات، شرایطی را بوجود آورده تا گاندو در این منطقه به حیات و تکثیر بپردازد. این تمساح‌ها علاقه دارند در بخش‌های کم عمق رودخانه و آبگیر‌های اطراف آن زندگی کنند. گاندو برای تخم گذاری در زیر آبگیر‌ها، تونل‌های ایجاد می‌کند و از نوزاد‌انش در این محل نگهداری می‌نماید.

خوشبختانه سازمان محیط زیست، برنامه‌های کنترل شده و دقیقی در جاهای دیدنی چابهار از جمله در منطقه باهوکلات اجرا کرد تا گاندو‌ها به حیات خود ادامه دهند. برای مثال صید ماهی و یا شکار تفریحی گاندو می‌توانند از عوامل مهم انقراض این جانور باشند. نکته مهم دیگری که گاندو را از انقراض نجات داد، رفتار و اقدامات صحیح ساکنین محلی بود. مردم در منطقه باهوکلات و یا اطراف آن، به گاندو‌ها صدمه نمی زنند زیرا اعتقاد دارند وجود گاندو در آبهای منطقه باعث برکت و آبادانی است. چنانچه گاندو به محیط روستایی یا شهری بیاید و ماموران محیط زیست در دسترس نباشند، ساکنین با ابزار ابتدایی این جانور را به محیط طبیعی خود باز می‌گردانند.

منطقه حفاظت شده گاندو‌

همان‌ طور که در بخش‌های قبلی هم اشاره کردیم، منطقه حفاظت شده باهوکلات با نام منطقه حفاظت شده گاندو شناخته می‌شود. گاندو‌ها به دلیل شرایط مناسب محیطی در منطقه باهوکلات دیده می‌شوند با این حال باید بدانید که عوامل طبیعی و انسانی مختلفی وجود دارند که جمعیت این جانور را تهدید می‌کنند. یکی از مهم‌ترین عوامل طبیعی که باعث کشته شدن گاندو است،

 وقوع سیل در رودخانه سرباز می‌باشد. رودخانه سرباز یک رودخانه کم عمق است اما در فصل تابستان وقتی باران‌های موسمی شروع به باریدن می‌کنند هر آن باید انتظار طغیان رودخانه و سیل را داشت.

جریان شدید آب گاندو‌ها را با خود می‌برد و گاهی به صخره‌های اطراف می‌کوبد. سیل در منطقه بلوچستان و به‌ خصوص اطراف رودخانه سرباز یک پدیده خطرناک است که سالانه اتفاق میفتد. یکی دیگر از عوامل طبیعی که به جمعیت گاندو‌ها صدمه می‌زند، رفتار غریزی این جانور است. گاندو‌های بالغ اگر نوزادان گاندو را پیدا کنند آن‌ها را می‌بلعند. بدیهی است که نمی‌توان برای فتار طبیعی و غریزی گاندو راه چاره‌ای جستجو کرد.

در حال حاضر مهم‌ترین صدمه‌ای که به جمعیت گاندو‌ها وارد می‌شود، برخورد‌ آن‌ها با خودرو‌ها در جاده است. گاهی تمساح پوزه کوتاه در مسیر خود از جاده می‌گذرد که متأسفانه با خودروها برخورد کرده و کشته می‌شود. امید است با تمهیدات صحیح و نصب تابلو‌های راهنمایی، جمعیت گاندو‌ها در جاده به خطر نیفتد. امروزه گاندو علاوه بر ایران در پاکستان، بنگلادش، نپال و هندوستان زندگی می‌کند. نسل گاندو‌ها در میانمار منقرض شده است.

جمعیت گاندو

در حال حاضر تعداد ۲۰۰ تا ۲۵۰ گاندو شمارش شده‌اند. از آنجایی که تمساح پوزه کوتاه ایرانی بسیار باهوش و منزوی است می‌توان حدس زد که تعداد واقعی آن‌ها به ۴۰۰ تا ۵۰۰ می‌رسد. عوامل انسانی مختلفی وجود دارند که می‌توانند به صورت مستقیم یا غیر مستقیم تعداد گاندو‌ها را کاهش داده و در نهایت باعث انقراض آن‌ها شوند. برای مثال شکار تفریحی گاندو توسط گردشگران، استفاده بی‌رویه از آب آبگیر‌ها برای کشاورزی، استفاده از انواع سم‌ها و آفت کش‌ها، نشت روغن موتور‌های کشاورزی به آبگیر و … می‌توانند به شکل‌های مختلف باعث کاهش جمعیت گاندوها شوند. فراموش نکنیم که یکی از مهم‌ترین معضلات در استان سیستان و بلوچستان، مساله خشکسالی و کمبود آب است.

خشکسالی دشمن شماره یک انسان‌ها و جانداران دیگر در مناطقی از سیستان و بلوچستان می‌باشد.

حیات جانوری دیگر در منطقه باهوکلات

منطقه حفاظت شده باهوکلات زیستگاه گاندو است اما جانوران دیگری نیز در این منطقه زندگی می‌کنند. انواع آبزیان، دو زیستان، جبیر، کفتار، شغال، سنجاب بلوچی، راسوی خاکستری هندی، دراج، سنجاب نخلی و ...در منطقه باهوکلات دیده می‌شوند. علاوه بر این‌ها پرندگانی مانند گنجشک بلوچی، عقاب دشتی، شهد خور، چاخ لق، پرندگان مهاجر و … در منطقه باهوکلات به حیات خود ادامه می‌دهند.

بازدید از منطقه حفاظت شده باهو کلات

برای بازدید از منطقه حفاظت شده باهو کلات می‌توانید با تور‌های گردشگری و تحقیقی همراه شوید. توصیه می‌کنیم هیچگاه به صورت فردی به این منطقه سفر نکنید. بنابراین بهتر است با تور‌های معتبر و یا راهنمایان محلی همراه شوید.